+Aa-
    Zalo

    Sài thành kim cổ ký: Tư Mắt, gã giang hồ đánh Tây, phá khám cứu chí sĩ

    • DSPL

    (ĐS&PL) - Tư Mắt, giới giang hồ gọi là Tư đại ca, tên thật là Nguyễn Phát Trước là trùm du đãng vùng Sài Gòn – Chợ Lớn một thời.

    Tư Mắt, giới giang hồ gọi là Tư đại ca, tên thật là Nguyễn Phát Trước là trùm du đãng vùng Sài Gòn – Chợ Lớn một thời. Năm 1916, ông là người chỉ huy cuộc phá khám Lớn Sài Gòn để giải cứu Phan Xích Long - thủ lĩnh khởi nghĩa chống Pháp.

    Cách đây hơn 100 năm, Sài Gòn – Gia Định xuất hiện nhiều giang hồ nổi danh vì hành hiệp trượng nghĩa, trong đó có Tư Mắt. Ông được miêu tả là người có dáng mập lùn, râu vuốt sáp như trái ấu và có đến 3 vợ. Tư Mắt dù xuất thân là chủ một tiệm tóc nhưng lại là tay giang hồ nắm hầu hết địa bàn ở Sài Gòn. Tư Mắt có thể chiếm lĩnh một khu vực lớn như vậy là do đối đãi với đàn em rất tốt, thường cướp nhà giàu chia cho nhà nghèo. Khi ấy, Tư Mắt có hàng trăm thuộc hạ ở khu Chợ Lớn, cầu Muối, chợ Bến Thành...

    Học giả Vương Hồng Sển trong cuốn Sài Gòn năm xưa thuật rằng, với đám đàn em không tiền, gã cho tiền. Người nào không có áo, đại ca cho áo; thậm chí khi bị tù thì có người nuôi ăn, cung cấp thuốc, bánh. Nhưng khi Tư Mắt cần dùng tới thì việc gì cũng phải tuân, chết sống không kể thân. Tư Mắt đi đến tỉnh nào, xứ nào là em út rần rần, đứa theo ủng hộ, đứa đến trình diện bái nghinh đại ca. Tư Mắt bước vào quán nước nào thì người khác hội nên lui chân, hàng em út tha hồ gọi bánh, gọi mì vì đã có đại ca bao trả. Nhưng phải nhớ "ăn của anh Tư thì sau này có việc chớ so đo cùng anh Tư"! Lính tráng kiêng dè nể mặt, cò bót miệng ngậm sáp cũng làm lơ. Lệnh truy nã đã ra mà không có ai dám ra tay, vì không khéo có ngày mang thẹo, ăn dao của hàng em út anh Tư.

    Trong sách Phong trào Đông Du ở miền Nam của Trần Văn Rạng có viết, Tư Mắt rất ngưỡng mộ ông Lê Văn Trung, người tham gia phong trào Đông Du ở miền Nam. Ông Trung cũng chính là người đã đặt biệt danh Tư Mắt cho Nguyễn Phát Trước với lời giải thích, “mỗi người chỉ có hai con mắt mà Trước có tới bốn mắt”, ám chỉ người sáng dạ, lẹ tay nhanh chân chạy thoát mọi cuộc bố ráp của lính Tây.

    Năm 1913, Nam Kỳ xôn xao về vụ chính quyền bảo hộ bắt Phan Xích Long - người kêu gọi dân chúng đánh Tây khôi phục nước Nam - rồi giam ở khám Lớn Sài Gòn. Gã giang hồ muốn phá khám cứu minh chúa nhưng ông Trung khuyên không nên động thủ vì còn có hoàng thân Cường Để (cùng Phan Bội Châu tổ chức phong trào Đông Du) sắp xếp mọi việc.

    Chí sĩ này sau đó gợi ý cho Tư Mắt gạt bỏ những du côn cướp giật, lập một hội kín bao gồm các anh em tốt. Hội này mở rộng địa bàn hoạt động ra các tỉnh quanh Sài Gòn - Chợ Lớn nhằm thu hút giới nông dân và coi họ là thành phần nòng cốt. Nghe lời ông Trung, Tư Mắt xây dựng hội kín trong 3 năm. Ngày 14/2/1916 thành viên hội ở Sài Gòn, Gia Định, Chợ Lớn, Thủ Dầu Một, Biên Hòa... bí mật kéo về ẩn mình trong thành phố. Rạng sáng ngày 15/2/1916, khoảng 300 người đi thuyền đến chợ cầu Ông Lãnh rồi kéo đến cột cờ Thủ Ngữ, giương cờ đề 3 chữ lớn Phan Xích Long. Tất cả đều đem theo giáo mác, vận quần trắng, áo đen, khăn trắng quấn cổ, hẹn tập trung tại Khám lớn Sài Gòn. Tác giả Trần Văn Rạng kể: Trên đường tiến vào trung tâm thành phố, họ xung đột với cảnh sát, vài người chết. Và khi đứng trước khám Lớn, thì hô to "cứu đại ca", "giết Tây" làm náo động cả thành phố. Lính gác trong các đồn canh xả súng bắn liên hồi, nhưng đoàn người cứ tiến. Đoàn người mỗi lúc bị thương và chết càng nhiều... Như thế, việc phá khám Lớn Sài Gòn thất bại.

    Tư Mắt sau đó bị bắt và khép tội "gia nhập hội kín ám trợ Cường Để" nhưng chỉ kêu án vài năm rồi thả nhằm xoa dịu phong trào chống Pháp đang lên cao ở Nam Kỳ. Sau này, Tư Mắt vào chùa Giác Lâm (Chợ Lớn) tụng kinh, không muốn can dự vào chuyện giang hồ nữa. Ông tham gia đạo Cao đài, thụ nhiều chức sắc cao. Năm 1929, ông qua đời trong một vụ cháy nổ, kết thúc cuộc đời nhiều sóng gió.

    NAM AN
    Bài đăng trên báo giấy Đời sống & Pháp luật chủ nhật số 30 
    Link bài gốcLấy link
    https://doisongphapluat.nguoiduatin.vn/dspl/sai-thanh-kim-co-ky-tu-mat-ga-giang-ho-danh-tay-pha-kham-cuu-chi-si-a238536.html
    Sự kiện: Đời sống 24h
    Zalo

    Cảm ơn bạn đã quan tâm đến nội dung trên.

    Hãy tặng sao để tiếp thêm động lực cho tác giả có những bài viết hay hơn nữa.

    Đã tặng:
    Tặng quà tác giả
    BÌNH LUẬN
    Bình luận sẽ được xét duyệt trước khi đăng. Xin vui lòng gõ tiếng Việt có dấu.
    Tin liên quan