Được khởi công và hoàn thành từ năm 1406 đến năm 1424, dưới sự hướng dẫn của hai thợ mộc danh tiếng trong thời kỳ nhà Minh, Tử Cấm Thành tọa lạc tại trung tâm của thành phố Bắc Kinh. Theo đó, Tử Cấm Thành hiện diện như một tòa lâu đài cung điện quy mô vĩ đại và là một trong những tài sản kiến trúc cung đình được bảo tồn toàn vẹn nhất trên khắp thế giới cho đến ngày hôm nay.
Với diện tích rộng lớn lên đến 720.000 mét vuông, Tử Cấm Thành trải dài với 9.999 phòng. Trong tri thức của cổ đại Trung Quốc, được thừa hưởng từ truyền thống, Ngọc hoàng Thượng đế được xem là tượng trưng cho quyền lực tối cao và có khả năng kiểm soát tất cả vạn vật, bao gồm cả thiên đình. Đây là lý do tại sao chỉ có Ngọc hoàng mới được sử dụng một số lượng phòng khổng lồ như 10.000.
Trong tư duy tâm linh của người Trung Quốc, con số 9 có ý nghĩa vô cùng quan trọng và đem lại may mắn, được coi là biểu tượng của Hoàng đế. Con số này biểu thị sự hoàn thiện, trọn vẹn. Vậy nên, việc xây dựng Tử Cấm Thành với 9.999 phòng là việc tượng trưng cho quyền lực tối thượng và sự phồn thịnh của hoàng đế. Chính vì vậy, chỉ có Hoàng đế mới có quyền sử dụng con số 9 - biểu tượng của quyền lực tối cao này trong việc xây dựng kiến trúc và các tác phẩm lăng tẩm.
Được xây dựng công phu và hoành tráng là vậy nhưng các tập tục cũng như thói quen sinh hoạt của vua chúa thời xưa trong Tử Cấm Thành không phải ai cũng biết. Đặc biệt là phong tục trong đêm giao thừa của triều đình nhà Thanh tại Tử Cấm Thành đều khiến mọi người phải trầm trồ.
Trang phục
Vào đêm giao thừa, cũng là đêm 30 tháng 12 trong lịch Âm, Hoàng đế sẽ chọn mặc chiếc áo long bào màu vàng tươi, được khâu thêu cẩn thận bằng chỉ vàng, với họa tiết rồng và 12 biểu tượng trang trọng. Trên đầu, Hoàng đế sẽ đội một chiếc áo khoác lông thú quý giá và khoác lên mình vương miện tinh xảo.
Để hoàn thiện phong cách, Ngọc hoàng còn đeo chuỗi hạt tinh tú vàng trên ngực. Mọi chi tiết trang phục đều được lựa chọn với gam màu sặc sỡ, thể hiện tượng trưng cho sự phồn thịnh và sự viên mãn của quốc gia.
Khai bút đầu xuân
Vào khoảnh khắc chuyển giao từ năm cũ sang năm mới - thời điểm của Giao thừa, các Hoàng đế trong triều đại nhà Thanh thường tiến bước qua sảnh đường trong Dưỡng Tâm điện. Tại đây, họ sẽ thực hiện một chuỗi hành động trọng đại. Ban đầu, các vị Hoàng đế sẽ thắp những chiếc nến ngọc trên bàn thờ, sau đó, họ rót rượu trong chén vàng. Tiếp theo, họ sẽ viết những dòng lời chúc tốt đẹp cho năm mới.
Thực hiện những nghi lễ này là một phong tục truyền thống đã tồn tại từ lâu đời và không chỉ riêng Hoàng đế nhà Thanh thực hiện. Từ thời Khang Hy trở đi, các vị vua của triều đại Thanh đã thường viết hai chữ "Phúc" và "Thọ" trong những lần này, để thể hiện lòng cầu chúc may mắn cho sự chuyển giao từ năm cũ sang năm mới, từ đông sang xuân.
Sau đó, Hoàng đế sẽ uống cạn rượu Tusu - một thức uống đặc biệt chỉ có trong ngày Tết Âm lịch ở Trung Quốc thời xưa, với mong muốn sẽ xóa tan đi hết bệnh tật, an khang thịnh vượng trong năm mới.
Tiệc tất niên
Trong thời kỳ nhà Thanh (1644-1911), buổi tất niên thường bao gồm món bánh bao, tương tự như cách mà các gia đình thường làm. Ở giai đoạn đầu của triều đại, sau lễ cúng tổ tiên, Hoàng đế sẽ thưởng thức bánh bao nhân chay tại Cảnh Nhân cung.
Về cuối triều đại Thanh, Hoàng đế Quang Tự đã đưa buổi ăn ngự thiện từ Dưỡng Tâm điện và loại bánh bao cũng trở nên đa dạng hơn với nhiều loại nhân thịt khác nhau. Vào đêm giao thừa, Hoàng hậu Hi Thái cùng các vợ của hoàng tử và công chúa sẽ tập trung tại hoàng cung để chế biến bánh bao, và sau đó cùng nhau thưởng thức những chiếc bánh sáng sớm ngày đầu năm mới.
Bên cạnh đó, trong hoàng cung, yến tiệc cũng là một phần không thể thiếu trong ngày Tết. Hoàng đế và Hoàng hậu đứng đầu việc tổ chức bữa tiệc, còn các phi tần, hoàng tử và công chúa ngồi ở hai bên tham gia. Các bữa tiệc phải tuân theo các quy tắc nghiêm ngặt về số lượng, màu sắc và hương vị của các món ăn, cũng như thứ tự ghế ngồi trong bữa tiệc. Mặc dù gọi là buổi tiệc gia đình, nhưng quan trọng hơn là hình thức và nghi thức, không chỉ riêng việc thú vị của các món ăn.
Phát lì xì
Hầu hết các em nhỏ đều hào hứng với ngày Tết, bởi vì trong những ngày này, họ sẽ được người lớn tặng lì xì. Trong thời kỳ nhà Thanh, các vị vua cũng duy trì truyền thống tặng lì xì cho các hoàng thân, con cháu của Bát Kỳ và cận thần trong dịp Tết.
Nhưng vào thời điểm đó, bao lì xì hay còn được người Trung Quốc ngày nay gọi là "hồng bao" được biết đến với cái tên khác là "hà bao" - những túi gấm người ta thường trao nhau như trong phim truyền hình cổ trang để đựng tiền vàng.
Vua cũng được nghỉ tết
Hoàng đế của triều đại nhà Thanh nổi danh với tinh thần làm việc siêng năng, hầu như chỉ dành ít thời gian nghỉ ngơi trong suốt 365 ngày của năm. Tuy vậy, Tết Nguyên Đán vẫn là dịp mà các vị quân vương dừng lại để kỷ niệm. Thường thì Tết Nguyên Đán trong triều đại nhà Thanh kéo dài từ ngày 23 tháng chạp đến ngày 20 tháng giêng.
Trong thời kỳ này, Hoàng đế thường tạm "khóa" bút mực và con dấu của mình. Tuy nhiên, trên thực tế, trong những ngày Tết, nếu có sự việc cấp bách, vua vẫn phải tiếp tục công việc triều chính và xử lý hàng trăm nhiệm vụ như bình thường.
Tục treo câu đối
Treo câu đối đỏ và cặp tranh Tết trước cửa vốn là truyền thống dân gian lâu đời trong ngày Tết Nguyên Đán tại Trung Quốc. Tuy nhiên, việc làm này trong Tử Cấm Thành đòi hỏi số lượng lớn nhân lực bởi quy mô đồ sộ của các cung điện.
Những câu đối trong cung đình chủ yếu được viết bởi các thành viên của Học viện Hoàng gia, những người là học giả về thư pháp. Tuy nhiên, vì có nhiều điều cấm kỵ khi viết câu đối xuân nên họ không thể thể hiện hết tài năng của mình.
Khác với các gia đình dân thường, câu đối xuân trong cung đình được viết trên lụa trắng dùng mực, sau đó đóng khung và treo trên cột đỉnh màu đỏ tươi của cung điện. Do đó, độ tương phản màu sắc đã được tăng cường để làm cho các câu đối mùa xuân rõ ràng hơn.
Các câu đối trong các cung điện hoàng gia khá nhiều và chủ yếu là các câu đối về thời đại thái bình và hưng thịnh, công lao và đức độ của Hoàng đế, hoặc lời chúc phúc cho một đất nước thịnh vượng và nhân dân mãn nguyện.
Phương Linh (T/h)
