(ĐSPL)- "Vợ là cơm nguộ? nhà ta/Lạ? là phở tá? thằng cha láng g?ềng...". Tác g?ả của câu thơ trứ danh nó? trên chính là nhà thơ dân g?an Bảo S?nh - một trong những ông “ngh?ện thơ” lục bát tên tuổ? của làng thơ hà? Hà thành hôm nay.
Ông Nguyễn Bảo S?nh (vớ? bút danh Huyền Th?) h?ện ngụ ở “Khách sạn chó-mèo” (ông S?nh chuyên k?nh doanh chó cảnh-mèo cảnh) tạ? Hà thành tỉnh, Ha? Bà quận, Trương Định phố. Cho đến thờ? đ?ểm này, ngoà? Bút Tre t?ên s?nh đã đ? vào dĩ vãng thì chỉ còn ông Bảo S?nh là một trong số h?ếm ho? và? nhà thơ dân g?an “Bẩm s?nh” thứ th?ệt còn sống tớ? hôm nay.
Ông Nguyễn Bảo S?nh.
Trong một buổ? g?ao lưu thơ ở trường v?ết văn Nguyễn Du, đạ? học Văn hóa Hà Nộ?, ngườ? v?ết bà? này đã “mục sở thị” ông Bảo S?nh “mần thơ” bà? nào ra bà? nấy. Mọ? ngườ? dự buổ? g?ao lưu thơ hôm ấy cứ ôm bụng cườ? phớ lớ, ngh?êng ngả. Phả? công nhận là ông Bảo S?nh có duyên đọc thơ hà? kh? ông tằng tằng “nổ” l?ền một mạch đến ha? chục bà? thơ mà bà? nào cũng kh?ến ngườ? ta phả? khoá? cá? nhĩ- ta?-thơ. Thơ ông làm vốn đã tức cườ?, lạ? được đọc bở? cá? bộ đ?ệu khô? hà? đến mức thản nh?ên và đầy tự t?n đã tạo nên một sức hấp dẫn lạ thường. Tô? cứ nhớ mã? cá? dáng hăm hở đến chết cườ? đ? được kh? ông “vặn ngườ?, vẹo mắt” trước cử tọa kh? thủng thẳng đọc cả loạt những bà? thơ sau:
Muốn cho trộm chẳng đến nhà
Đề vào trước cửa đây là nhà thơ
Muốn đuổ? khách ra khỏ? nhà
Đọc thơ được g?ả? họ ra tức thì
Rồ?:
Làm thơ chẳng dám nổ? danh
Sợ trùm khủng bố bắt thành con t?n
Ngu s? được hưởng thá? bình
Làm thơ con cóc mong mình yên thân
Đến:
Á? tình nếu uống đủ l?ều
Loà? ngườ? sẽ thoát được đ?ều tà dâm.
A? a? cũng sống khỏa thân
Mặc quần sẽ lạ? kh?êu dâm mọ? ngườ?.
Này:
H?ện đạ? mà không th?ên nh?ên
Loà? ngườ? sẽ tớ? chỗ đ?ên chỗ khùng
Th?ên nh?ên hoang dã tận cùng
Loà? ngườ? cũng đến chỗ khùng chỗ đ?ên
T?ếp:
Tô? tu vớ? vợ tạ? g?a
Vợ dà? dằng dặc đâu là bến mơ
Kh? tình kh? ý cùng thơ
Đường trơn gánh thực, gánh hư trĩu đầy
Nằm mơ trên tấm thân gầy
Gánh vàng đ? đổ lấp đầy sông mê
Còn:
Ngườ? gh? b?a đá để đờ?
Còn tô? tìm chỗ tô? ngồ? để quên
Nhìn trờ? nước dướ?, mây trên
Cú? xem lạ? thấy nước trên mây trờ?
Ngồ? quên, quên hết mây trờ?
Hỏ? thăm chẳng b?ết tên tô? là gì
Nữa:
Vợ là cơm nguộ? nhà ta
Lạ? là phở tá? thằng cha láng g?ềng
Th?ên tà? cùng vớ? thằng đ?ên
Cách nhau chỉ một đường b?ên mơ hồ
Thêm:
Làm thơ anh chỉ ngh?ệp dư
Hộ? thơ chuyên ngh?ệp họ chưa cho vào
Yêu em anh cũng ngh?ệp dư
Hộ? yêu chuyên ngh?ệp họ chưa cho vào
Chưa hết:
Làm thơ mà chẳng đ? tù
Là nhờ k?ếp trước đã tu ngàn đờ?
Ễnh ương phễnh bụng kêu to
Cũng không ngăn được đàn bò đ? qua
Thơ ca văn nghệ nước ta
Phùng mang trợn mắt chỉ là ễnh ương
Ông Bảo S?nh chơ? khá thân vớ? nhà văn Nguyễn Huy Th?ệp. Nhận xét về bạn một cách khá rạch rò? về tà? năng và nhân cách thơ, ông Th?ệp cho b?ết: “Nguyễn Bảo S?nh, s?nh năm 1940, sống trong một g?a đình đã định cư nh?ều đờ? ở Hà Nộ?. Thờ? trẻ, ông từng đ? lính, từng là võ sư Judo. Từ trẻ đến g?à, Nguyễn Bảo S?nh chỉ ở số 30, ngõ 167 Trương Định (ngõ Bảo S?nh). Gần như suốt đờ? không hề chuyển dịch đ? đâu, luôn ở cùng g?a đình, xung quanh có vợ con, anh em, họ hàng, bè bạn nhưng ông luôn tự nhận mình là một tay sống trong g?ang hồ(!), một ngườ? tu tạ? g?a(!). Nguyễn Bảo S?nh từng có hỗn danh là S?nh chó. V?ệc này duyên do từ chuyện có thật: Hồ? bé, vốn tính ngỗ ngược, thân phụ ông là cụ Nguyễn Hữu Mão (năm nay 95 tuổ?, cũng là ngườ? rất hay thơ) có lần tức g?ận bảo rằng:
- Lớn lên thì chó nuô? mày!
Một lờ? là một vận vào! Lờ? nguyền của ngườ? cha tự nh?ên vận vào số phận đứa con. Từ nh?ều năm nay Nguyễn Bảo S?nh vẫn sống bằng nghề nuô? chó mèo cảnh, nuô? gà chọ?, cũng có kh? làm hậu cần cho các xớ? chọ? gà khắp một vùng nộ? ngoạ? thành Hà Nộ?.
Làm thơ, nuô? chó, chọ? gà
Ba trò chơ? ấy làm ta bơ phờ
Suốt ngày nửa tỉnh, nửa mơ
Trông a? cũng thấy nửa thơ nửa gà!
Nguyễn Bảo S?nh khá đ?ển hình cho một dạng nhà thơ dân g?an vốn tồn tạ? từ xưa đến nay ở nh?ều nơ? trên thế g?ớ?. Trí tuệ dân g?an thông qua hình thức nó? vần được truyền khẩu nh?ều kh? b?ến thành ca dao, tục ngữ, thành lờ? các bà? hát dân ca. Có thể nhận ra đặc tính chính của lố? thơ này là ở chỗ luôn ngẫm sự đờ? để từ đó rút ra những k?nh ngh?ệm s?nh tồn, những k?nh ngh?ệm sống. V?ệc ngẫm sự đờ? ấy dựa trên những quan sát trực t?ếp ở những ngành nghề, ở những hoàn cảnh nh?ều kh? rất lạ lùng, h?ếm có. Nhà thơ dân g?an là ngườ? trực t?ếp ở trong cuộc, trực t?ếp lộ? xuống bùn để bắt những con cá chân lý trong cuộc sống. Yếu tố k?nh ngh?ệm cá nhân không thể ch?a sẻ cho a? được đã làm nên nh?ều sự bất ngờ và độc đáo của lố? thơ này”. Và bà? thơ “Mê-Ngộ” của Bảo S?nh dướ? đây là một dẫn chứng s?nh động:
Kh? mê bùn chỉ là bùn
Ngộ ra mớ? b?ết trong bùn có sen
Kh? mê t?ền chỉ là t?ền
Ngộ ra mớ? b?ết trong t?ền có tâm
Kh? mê dâm chỉ là dâm
Ngộ ra mớ? b?ết trong dâm có tình
Kh? mê tình chỉ là tình
Ngộ ra mớ? b?ết trong tình có dâm
Kh? yêu cá? xích dướ? chân
Thì x?ềng xích ấy là thần Tự do
Ông Bảo S?nh cho b?ết v?ệc ông làm thơ, trọng thơ cũng một phần ảnh hưởng từ ông cụ thân s?nh. Ông kể rằng ông cụ thân s?nh của ông, ngày trước là một ngườ? trọng thơ có một không ha? ở V?ệt Nam này. Có lẽ ông cụ là ngườ? đầu t?ên trả t?ền nhuận ta?, tức là t?ền trả cho những ngườ? nghe thơ của mình. Thờ? đ?ểm năm 2000 mà ông cụ đã bỏ ra số t?ền tớ? cả trăm tr?ệu đồng để trả t?ền nhuận ta? đủ b?ết ông là ngườ? trọng thơ đến mức nào! Kh? ông cụ mất, ông cho gọ? tất cả các con lạ? hỏ?: “Thơ của cha thế nào?”. Không a? trả lờ? vì có a? đọc thơ của ông đâu. Chỉ có Bảo S?nh là ngườ? lên t?ếng: “Thơ của cha hay lắm”. Ông cụ nó? “thằng này có h?ếu” rồ? đ?. Bảo S?nh cũng là ngườ? được hưởng toàn bộ g?a tà? của ông cụ thân s?nh để lạ?, đó là những bà? thơ của ông cụ - một g?a tà? vô g?á không được gh? vào bản d? chúc.
Nhạ? dòng thơ dân dã của Nguyễn Bính, kh? gặp th? hữu, ông Bảo S?nh thường ngâm nga:
Hôm xưa lên tỉnh về làng
Áo cà? khuy bấm em làm khổ tô?
Bây g?ờ quần trễ rốn lồ?
Khổ tô? khổ cả bố tô? đang th?ền
Có lúc ông hứng lên:
Sông Cầu nước chảy lơ thơ
Có đô? tra? gá? ngồ? hơ quần đù?
Có chàng th? sĩ dở hơ?
Sông Cầu không ngắm, ngắm đù? cô em
Rồ? ông khoá? khẩu:
Yêu nhau đến đứt cả khuy
Độ? mũ mặc áo g?ầy đ? trên g?ường
Anh hùng đo bở? huân chương
Đắm say đo bở? trên g?ường khuy rơ?
Và có nh?ều lúc thơ ông chua chát:
Không gì vượt được th?ên nh?ên
Cách nhau lớp kính hôn t?ên chẳng màng
Ly thân mà vẫn đồng sàng
Âm dương cách b?ệt một màng cao su
Nghe mấy đoạn thơ trên của Bảo S?nh, tô? cứ ngờ ngợ như đã được nghe thấy ở đâu đó rồ?. Tô? chợt nghĩ, phả? chăng thơ dân g?an rồ? thơ Bút Tre và Hậu Bút Tre… là thứ thơ của mọ? ngườ?, mỗ? ngườ? góp vào một câu, mỗ? ngày nhặt được một câu… thế là góp thành Bảo S?nh. Nhưng nếu không có Bảo S?nh thì v?ệc “truyền khẩu” một cách có hệ thống cho dòng thơ này có nguy cơ bị ma? một, bị thất truyền… bở? thế ông mớ? trở thành một nhà thơ dân g?an trứ danh.
Lý Vu? Vẻ