Áp dụng luật để ngăn chặn thuốc lá làm nóng tiếp cận giới trẻ


Thứ 4, 09/06/2021 | 21:32


Các sản phẩm thuốc lá làm nóng hiện đang nằm ngoài vòng kiểm soát của pháp luật và được kinh doanh thông qua thị trường chợ đen với các nguồn hàng thiếu nguồn gốc, xuất xứ, kiểm định.

Tuyên truyền, cảnh báo về những vấn đề sức khỏe đã và đang được các ban ngành thực hiện, từ ngành giáo dục đến các cơ quan y tế nhằm ngăn sản phẩm tiếp cận giới trẻ, đặc biệt là những người chưa từng hút thuốc lá điếu trước đó. Tuy nhiên, chỉ tuyên truyền thôi là chưa đủ nếu vẫn thiếu hành động thiết thực, trong đó bao gồm việc yêu cầu chính các công ty thuốc lá phải có kế hoạch khả thi để bảo vệ giới trẻ kèm theo những biện pháp chế tài mạnh. Đó cũng chính là cách mà các nước đã và đang thương mại hóa thuốc lá làm nóng đang thực hiện.     

Chủ động ngăn người dưới 18 tuổi tiếp cận thuốc lá làm nóng

Theo luật định hiện hành tại Việt Nam, thuốc lá điếu không dành cho người dưới 18 tuổi. Tương tự, thuốc lá làm nóng là sản phẩm được phát triển dành cho những người hút thuốc lá trưởng thành và các biện pháp ngăn chặn người dưới 18 tuổi tiếp cận sản phẩm này là rất cần thiết.

Minh chứng cho việc sản phẩm không nhắm vào giới trẻ đầu tiên chính là giá thành của thiết bị, dao động từ 90 – 100 đô-la tùy vào từng thị trường. Thêm vào đó, sản phẩm thuốc lá đặc chế chỉ có hương cơ bản và thông qua sự kiểm tra từ Cơ quan quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) cho thấy sản phẩm không hấp dẫn đối với giới trẻ.

Xã hội - Áp dụng luật để ngăn chặn thuốc lá làm nóng tiếp cận giới trẻ
Quản lý thuốc lá làm nóng cần hướng tới hiệu quả kinh tế - xã hội

Tuy nhiên, biện pháp ngăn chặn chủ động cần được đề cao hơn hết thông qua chính sách kiểm soát độ tuổi người dùng. Theo đó, quy trình thương mại sản phẩm của công ty thuốc lá và nhà phân phối sản phẩm phải thiết kế để có thể kiểm tra độ tuổi của khách hàng ở tất cả các khâu tương tác, truyền thông sản phẩm và bán hàng (cả trực tuyến và trực tiếp). Ngoài việc khai báo, người muốn tiếp cận sản phẩm còn phải trải qua bước cung cấp giấy tờ tùy thân để xác thực tuổi. Chỉ những người chứng minh thỏa điều kiện về độ tuổi mới tiếp cận được vào thông tin sản phẩm và mua hàng. Quá trình kiểm soát này được thực hiện ở các nước đang thương mại hóa thuốc lá làm nóng.

Tiếp đến sẽ là công tác truyền thông, cảnh báo về tác hại của thuốc lá nói chung và các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới nói riêng đối với sức khỏe. FDA Hoa Kỳ cũng đã cho phép thương mại thuốc lá làm nóng từ năm 2019 và phân loại đây là sản phẩm thuốc lá không đốt cháy khác biệt với thuốc lá điếu và thuốc lá điện tử. Nhưng vì là sản phẩm thuốc lá nên việc dán những cảnh báo về sức khỏe lên bao thuốc lá làm nóng là quy định bắt buộc theo luật liên bang Hoa Kỳ.

Số liệu thống kê được tại các thị trường cho thấy có tình trạng trẻ vị thành niên sử dụng thuốc lá làm nóng nhưng điều đáng lưu ý là số trẻ này đã hút thuốc lá điếu trước đó. Nhật Bản là một trong những quốc gia cho thấy chưa có tỷ lệ người trẻ bắt đầu sử dụng thuốc lá làm nóng trước khi hút thuốc lá điếu. Dữ liệu năm 2018 chỉ đang ghi nhận một tỷ lệ không đáng kể (0,1%) học sinh trung học đã từng hút thuốc lá điếu trước khi chuyển đổi sang thuốc lá làm nóng.

Do vậy, nếu có thể yêu cầu các đơn vị kinh doanh thuốc lá làm nóng trong tương lai thực hiện quy trình này, việc ngăn chặn giới trẻ tiếp cận với sản phẩm này có thể kỳ vọng đem lại kết quả khả quan. 

Hiệu quả không thể chỉ dừng ở tuyên truyền

Trong khi thuốc lá điện tử đang tấn công vào học đường một cách tinh vi gây ảnh hưởng đến sức khỏe của giới trẻ, đến nay vẫn chưa có số liệu nào ghi nhận trường hợp tương tự đối với sản phẩm thuốc lá làm nóng. Hiện, các cơ quan y tế đã ra chỉ đạo để tuyên truyền phòng chống thuốc lá điện tử, thuốc lá làm nóng lậu trong môi trường sư phạm.

Xã hội - Áp dụng luật để ngăn chặn thuốc lá làm nóng tiếp cận giới trẻ (Hình 2).
Nhiều hội thảo về chính sách quản lý thuốc lá làm nóng được tổ chức nhưng đến nay luật vẫn chưa được áp dụng để quản lý sản phẩm này.

Tuy nhiên, ngay tại hội thảo trực tuyến về giải pháp phòng ngừa thuốc lá thế hệ mới đối với học sinh tổ chức nhân ngày Thế giới không thuốc lá 31/5, trao đổi về kinh nghiệm và khó khăn trong công tác giáo dục, phòng, chống tác hại của thuốc lá trong trường học, ông Dương Chí Dũng, Phó Giám đốc Sở GD-ĐT TP.HCM bày tỏ mong muốn sớm có căn cứ pháp lý để kiểm soát chặt chẽ việc bán thuốc lá điện tử quanh trường học, mạng xã hội,… Điều này cho thấy việc tuyên truyền cần phải đi đôi với xử phạt. Nếu thiếu một trong hai thì sẽ khó đem lại kết quả khả quan. Theo đó, Việt Nam cần có khung hình phạt cứng rắn hơn đối với các tội phạm buôn lậu thuốc lá thế hệ mới, trong đó có thuốc lá làm nóng. Điều kiện tiên quyết chính là phải có khung hành lang pháp lý quản lý các sản phẩm này, để từ đó tạo điều kiện hướng dẫn cho các bộ ngành khác thực thi.  

Việt Nam đã có hệ thống pháp lý hoàn chỉnh để quản lý thuốc lá điếu, trên tinh thần khuyến nghị của Công ước Khung về Kiểm soát Thuốc lá (FCTC) của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO). Trong đó, nội dung nghiêm cấm mua bán thuốc lá đối với người dưới 18 tuổi chính là điều khoản nhằm ngăn chặn giới trẻ tiếp xúc với thuốc lá và đây cũng là cơ sở pháp lý quan trọng cho việc thực thi chính sách kiểm soát thuốc lá đối với giới trẻ.

Với thuốc lá làm nóng, việc quản lý sản phẩm này cũng đã nằm trong Luật Phòng, chống tác hại thuốc lá hiện hành do sản phẩm có chứa thành phần thuốc lá, nằm trong định nghĩa “thuốc lá” của Bộ Luật này và nhất quán với định nghĩa thuốc lá của Công ước khung FCTC mà Bộ Y tế công bố trên website. Do đó, việc sớm đưa thuốc lá làm nóng đi theo luật hiện hành sẽ là cơ sở để xử phạt cho các hành vi cố tình tuyên truyền, mua bán các sản phẩm thuốc lá đến giới trẻ.

Quân Trường

Link nguồn: https://doisongphapluat.nguoiduatin.vn/dspl/ap-dung-luat-de-ngan-chan-thuoc-la-lam-nong-tiep-can-gioi-tre-a503424.html