Vào cung là đến vớ? cuộc sống g?àu sang nhung lụa nhưng vớ? phần lớn cung nữ, Tử Cấm thành lạ? là nơ? chôn vù? tuổ? xuân của họ.
Tử Cấm thành V?ệt Nam
Tử Cấm thành V?ệt Nam được xây dựng năm G?a Long thứ 3 (1804). Ban đầu gọ? là Cung thành. Các vua đờ? sau t?ếp tục xây dựng thêm. Đến năm M?nh Mạng thứ 3 (1822) mớ? đổ? tên là Tử Cấm thành nghĩa là Thành cấm màu tía.
Tử Cấm thành về đạ? thể là một hình chữ nhật có chu v? khoảng 1.229m. Mặt trước và sau mỗ? mặt dà? 324m, ha? mặt bên dà? 290m. Bức tường Tử Cấm thành cao hơn 3 mét, dày gần 1 mét xây hoàn toàn bằng gạch vồ để ngăn cách hoàn toàn vớ? thế g?ớ? bên ngoà?. Bên trong Tử Cấm thành có tất cả hơn 50 công trình k?ến trúc vớ? các chức năng khác nhau.
Một góc Tử Cấm thành Huế. Ảnh: T.T
Tử Cấm thành thông ra bên ngoà? ở 7 cửa. Hướng Nam là Đạ? Cung, đông là Hưng Khánh, Đông An, Tây là Tây An, G?a Tường, Bắc là Tường Loan, Ngh? Phụng. Cửa Đạ? Cung là cửa chính được xây dựng năm M?nh Mạng thứ 14. Cửa này rộng 5 g?an, có 3 cửa t?ếp nhau.
Vớ? vị trí là nơ? ở của vua và g?a quyến nên Tử Cấm thành được bảo vệ ngh?êm ngặt. Không chỉ thường dân, ngay cả đến các quan lạ?, nếu không phả? phận sự hoặc không được vua gọ? vào cũng ít kh? được la? vãng. Bở? đặc đ?ểm đó, s?nh hoạt bên trong Tử Cấm thành từ trước đến nay vẫn còn là những đ?ều ít được b?ết tớ?.
Đưa con vô nộ?
Nó? tớ? s?nh hoạt trong Tử Cấm thành, đố? tượng đầu t?ên phả? nhắc đến là các cung nữ, ph? tần. Tất nh?ên ở trong hoàng cung có rất nh?ều nhóm đố? tượng khác như: đầu bếp, thị vệ, thá? g?ám… Nhưng chỉ có cung nữ ph? tần là nhóm bị ảnh hưởng nặng nề nhất.
Bức tường Tử Cấm thành cao hơn 3 mét vốn đã làm cho nó cách ly hoàn toàn vớ? thế g?ớ? bên ngoà?. Tuy vậy, các thá? g?ám, thị vệ, đầu bếp kh? có công v?ệc vẫn thường được ra bên ngoà?. Chỉ có ph? tần, cung nữ là từ kh? được tuyển vào cung cho đến hết đờ? phả? “chôn chân” ở bên trong thành Nộ?.
Một cảnh s?nh hoạt trong cung vớ? vua trẻ Duy Tân trên k?ệu.
Bên cạnh đó, ngườ? ta còn đặt ra nh?ều quy định khắc ngh?ệt đố? vớ? những cô gá? được tuyển vào cung. Chính những quy định ấy mớ? tạo nên bức màn sắt chôn vù? tuổ? xuân của các cô. Trong cuốn Đờ? sống trong Tử cấm thành, Tôn Thất Bình v?ết: “ Từ kh? được tuyển hay t?ến cung, các ph? tần không được phép gặp gỡ ngườ? thân dù là cha mẹ. Cũng có trường hợp ngoạ? lệ vua cho phép gặp mặt, nhưng chỉ mẹ mớ? được nó? chuyện cùng con qua một bức mà sáo che, chỉ nghe thấy t?ếng mà không nhìn thấy mặt nhau. Còn cha thì đứng ở ngoà? sân nhìn vào. Cho nên ở Huế có câu “đưa con vô nộ?” là có ý nghĩa như mất con rồ?”.
Ngoà? những nỗ? khổ về nộ? tâm trong cuộc sống “cá chậu ch?m lồng”, ngườ? cung ph? trong Tử Cấm thành phả? k?êng cữ đủ thứ, như không được nó? một chữ gì xấu, gở hoặc thô tục như đu?, què, phong hủ?, máu me… mà phả? thay bằng chữ khác. Tất cả những chữ dùng cho s?nh hoạt của vua cũng phả? khác ngườ? thường, như vua đau thì nó? ngà? “se”, “s?ết"... lạ? có vô số chữ húy phả? k?êng như các tên Hoàng tộc.
Có trọng húy và kh?nh húy. Hễ trọng húy mà v? phạm thì sẽ bị tộ? nặng. Nhất là phả? k?êng tên vua, hoàng hậu và g?a đình hoàng tộc. Cung nhân phả? học thuộc lòng để tránh ta? họa. Như trường hợp bà Hồ Thị Hoa vợ của vua M?nh Mạng. Để tránh tên Hoa, những từ gì có chữ này đều đổ? thành chữ Hoa. Từ trong cung cấm truyền ra ngoà? dân g?an nên chợ Đông Ba vốn trước là chợ Đông Hoa phả? đổ? thành Đông Ba.
Cung ph? không chỉ phục vụ vua trong v?ệc chăn gố? mà còn đảm trách một số v?ệc khác. Theo tà? l?ệu của Ch. Gossel?n trong L’Emp?re d’Annam, lúc vua Tự Đức còn tạ? thế, hàng ngày có 43 bà phục dịch trong nộ? d?nh, 30 bà lo v?ệc canh gác, 13 bà lo v?ệc chả? tóc, mặc áo, trau chuốt móng tay, vấn và thắp thuốc, nhất là mà? son, thấm bút cho vua châu phê vào tấu sớ. Buổ? tố? vua ngủ, các bà phả? nằm quanh long sàng để làm vệ sĩ.
Trong bà? Les Annam?tes của F.Ba?lle thì cung ph? phục dịch vua Đồng Khánh như sau: “Hàng ngày một toán cung nữ được chọn trong tất cả đẳng cấp phục dịch đức vua. Ba mươ? ngườ? ch?a nhau canh gác xung quanh hậu cung của ngà?. Năm nàng luôn ở bên cạnh ngà?, luân ph?ên săn sóc trang đ?ểm cho ngà?. Các nàng thay quần áo cho ngà?, chả? chuốt bộ móng tay dà? hơn ngón tay, thoa dầu thơm, vấn khăn lụa vòng quanh đầu ngà?. Sau cùng chú ý đến từng ch? t?ết nhỏ nhặt quanh ngà? sao cho thật hoàn hảo. Năm cung nữ này cũng k?êm lo hầu cơm nước đức vua”.
Ngườ? phụ nữ nào cũng mong muốn hạnh phúc g?a đình. Tuy nh?ên, trong hàng chục hàng trăm cung tần đó, chỉ một và? ngườ? được vua b?ết đến. Số lớn còn lạ? phả? chịu bỏ phí tuổ? xuân. Tôn Thất Bình v?ết: “B? kịch cuố? cùng của đờ? sống cung ph? trong Tử Cấm thành là kh? sống họ chỉ b?ết phục vụ 1 ngườ? đàn ông duy nhất là vua, ngoà? ra không được đụng chạm bất kỳ một ngườ? đàn ông nào khác, cho đến cả kh? bị bệnh nặng, lương y đến thăm mạch để bốc thuốc cũng không được t?ếp xúc vớ? làn da của ngườ? bệnh. Một thá? g?ám và một bà quản sự đứng ha? bên lương y để theo dõ? cách thăm mạch bằng ha? ngón tay ấn vào cườm tay của ngườ? bệnh có vấn một mảnh lụa mỏng để tránh đụng vào làn da; ngoà? ra lương y ko được nhìn, hỏ? bệnh nhân. Thế nên khó b?ết đích xác bệnh trạng mà bốc thuốc, làm sao các bà lạ? không mất sớm được!”.
Theo K?ến thức
