Kiểm tra chức năng gan là quá trình đánh giá hoạt động, trạng thái của tế bào gan qua đó giúp bác sĩ chẩn đoán các bệnh lý mà gan gặp phải và có phác đồ điều trị kịp thời
Mục đích của kiểm tra chức năng gan
Những đối tượng cần kiểm tra đánh giá chức năng gan: người sử dụng nhiều rượu bia, người sắp kết hôn, phụ nữ khi mang thai, người quan hệ tình dục không an toàn, những người chưa tiêm phòng viêm gan B, người béo phì, tiểu đường, máu nhiễm mỡ,...
Mục đích của kiểm tra chức năng gan bao gồm: phát hiện sớm các bệnh về gan; theo dõi quá trình diễn biến của bệnh; theo dõi tác dụng phụ của thuốc; đánh giá mức độ nghiêm trọng của bệnh, đặc biệt là xơ gan.
Kiểm tra chức năng gan gồm những gì?
Một số kỹ thuật xét nghiệm để kiểm tra chức năng gan bao gồm:
Protein toàn phần - Albumin - Tỉ lệ A/G: Protein trong huyết thanh chủ yếu gồm có Albumin và Globulin, tỉ lệ giữa các thành phần này chính là tỉ lệ A/G. Giá trị protein toàn phần thấp (chứng giảm protein huyết) hầu hết là do sự suy giảm của Albumin, thường thấy ở những người bị suy dinh dưỡng, tổn thương gây suy tim, mang thai, có u ác tính, mắc hội chứng thận hư. Giá trị này cao phần lớn là do sự gia tăng của Globulin, thường thấy ở người mắc bệnh mất nước, bệnh collagen mạch máu, u tủy, ...
Bilirubin toàn phần - Bilirubin trực tiếp: Bilirubin là sắc tố hình thành từ sự phân giải của huyết sắc tố (Hemoglobin) khi tế bào hồng cầu bị phá vỡ. Tùy vào thời điểm trước hay sau khi được phân giải ở gan mà chúng được chia thành 2 loại là gián tiếp và trực tiếp. Loại trực tiếp sẽ gia tăng khi có tổn thương gan như viêm gan hay xơ gan, hay khi có tổn thương ống mật như sỏi mật; loại gián tiếp sẽ gia tăng khi mắc chứng vàng da tán huyết. Tùy vào thể chất mà cũng có người có giá trị cao (vàng da sinh lý).
AST (GOT): Đây là một enzym được tìm thấy ở tim, gan, cơ vân. Trong trường hợp gan bị tổn thương hay nhồi máu cơ tim, nó được giải phóng từ các cơ quan nội tạng vào trong máu và thể hiện giá trị cao. Cũng có trường hợp chỉ số này gia tăng sau khi vận động.
ALT (GPT): Đây là enzym được tìm thấy chủ yếu ở gan, thể hiện giá trị cao khi mắc bệnh lý gan hoặc bệnh ống mật.
GGT (Gama- glutamyl - transferase): Là một enzym sẽ tăng cao khi cố bất thường ở gan, ống mật. Nhiều trường hợp, chỉ số này tăng cao do uống rượu nên đây là chỉ tiêu xác định tổn thương gan do cồn. Nếu mắc bệnh gan nhiễm mỡ, hội chứng chuyển hóa có liên quan đến kháng insulin, khi sử dụng thường xuyên các loại thuốc như thuốc chống động kinh, thuốc hướng tâm thần, thuốc ngủ thì chỉ số này cũng tăng cao.
ALP (alkaline phosphatase): Là enzym được tìm thấy ở gan, mật, xương, ruột non, nhau thai. Chỉ số này tăng lên khi mắc các bệnh lý gan, mật, đặc biệt là khi có co thắt hay tắc nghẽn ống mật. Chỉ số này cũng cao ở trẻ em đang trong thời kỳ phát triển xương, phụ nữ sau khi mang thai, thời kỳ phục hồi sau gãy xương, người mắc bệnh cường giáp, ung thư xương di căn. Chỉ số thấp khi mắc bệnh viêm thận mãn tính, thiếu hụt vitamin C, suy giáp. Vì enzym này được tìm thấy ở nhiều cơ quan nội tạng nên khó để đánh giá có liên quan đến bệnh lý cụ thể.
LDH (Lactate Dehydrogenase): Là enzym hoạt động khi chuyển hóa Glucose thành năng lượng, phân bố rộng khắp các cơ quan trong toàn bộ cơ thể, như trong gan, tim, thận, phổi, não, cơ, hồng cầu, ... Theo bác sĩ chỉ số này tăng lên khi mắc các bệnh máu trắng, u ác tính như u lympho ác tính, và tăng lên ngay cả sau khi vận động. Vì thế, đây là xét nghiệm khó đánh giá được sự liên quan tới bệnh lý cụ thể.
Những lưu ý khi kiểm tra chức năng gan
Nên làm kiểm tra vào buổi sáng: Kiểm tra chức năng gan vào buổi sáng sớm sẽ cho kết quả được chính xác nhất.
Không ăn trước khi xét nghiệm: Thông thường, để làm các xét nghiệm kiểm tra chức năng gan, cần phải nhịn ăn ít nhất từ 4 - 6 tiếng để kết quả được chính xác .
Không sử dụng bất kỳ loại thuốc nào: Các loại thuốc như kháng sinh, thuốc bổ, thuốc chữa bệnh,... tuyệt đối không được dùng trước khi làm xét nghiệm. Việc dùng thuốc sẽ ảnh hưởng tới kết quả các chỉ số trong xét nghiệm.
Không uống rượu bia, thuốc lá: Theo bác sĩ Trường Cao đẳng Dược Sài Gòn, tất cả các loại chất kích thích có chứa nicotin hoặc đồ uống có cồn đều không tốt cho sức khỏe của bạn. Đồng thời, chúng khiến các chỉ số kiểm tra bị sai lệch, do đó bạn cần ngưng sử dụng rượu bia hoặc thuốc lá ít nhất 4 giờ trước khi tiến hành các xét nghiệm.
Linh Na
