Cuộc ch?ến tranh b?ên g?ớ? phía Bắc đã qua đ? 35 năm. Cho đến g?ờ, chúng ta và nhân loạ? t?ến bộ không a? mong muốn ch?ến tranh, và thậm chí không muốn nhắc đến ha? từ “ch?ến tranh”.
Quan tà? gỗ gạo
Ch?ến tranh b?ên g?ớ? bắt đầu từ Lạng Sơn, Cao Bằng, Lào Ca? và chính thức lan đến quê tô? – Vị Xuyên (Hà G?ang), mạnh nhất là vào những ngày đầu Hạ. Lúc đó tô? còn bé, chỉ b?ết ch?ến tranh từ câu nó? sau bữa ăn tố? rất vộ? của bố vớ? mẹ: “Anh phả? lên cơ quan”.
Bố đ?, nhoáng cá? về. Thay cho cờ – lê, tuốc – nơ – vít của một kĩ sư cơ khí hàng ngày, sau lưng đã đeo khẩu súng, loạ? t?ểu l?ên cực nhanh hay còn gọ? là K43 đầy ự đạn. Bố gấp gáp bảo vớ? mẹ: “Em sửa soạn đưa các con vào nú? tránh pháo. Anh phả? đ? đây”.
Bố tô? là một công nhân nhanh chóng trở thành một ch?ến sĩ. Thế mớ? b?ết t?nh thần V?ệt kh? có g?ặc thế nào. Cùng mẹ, chúng tô? chạy thục mạng, nhằm khu nú? đá bên Độ? 4, chỗ định cư của tướng lĩnh và hậu duệ Vương Chí Sình để trốn. Rồ? pháo Trung Quốc cấp tập nã sang.
Th?ếu tướng Nguyễn Đức Huy thắp hương tưởng nhớ đồng độ? tạ? nghĩa trang l?ệt sĩ Hà G?ang (tháng 4-2013). (Ảnh: Quân độ? nhân dân)
Cũng may xã tô? nằm g?ữa tầm đạn pháo nên không bị oanh kích và thương vong nh?ều. Trong đờ?, có lẽ thứ không dọa, mà trẻ con vẫn phả? b?ết sợ đấy là t?ếng đạn pháo rít trên không. Không b?ết, không hình dung được nhưng a? cũng sợ. Bọn trẻ chúng tô? khóc thét, đá? cả ra quần. Náu pháo được 2 ngày, đó? quá chúng tô? lạ? phả? về làm lụng, đ? học và nhổ sắn trong tầm đạn pháo. Thế rồ? quen dần, bọn tô? nhanh chóng thích ngh? vớ? t?ếng ì oàng suốt ngày đêm.
Nhà tô? lúc đó ở gần T?ểu đoàn 2 của Sư 314. Đây là một thung lũng và nhanh chóng trở thành chỗ tập kết quân của ta. Những xe vận tả? quân sự, nh?ều nhất là xe có b?ển số TH ngày đêm lăn bánh. Những ch?ếc xe quân sự bịt kín lặng lẽ đến, đổ quân xuống, toàn là những bộ độ? trẻ măng.
Thờ? ch?ến, doanh trạ? làm không kịp, bộ độ? vào nhà dân ở. Hồ? đó ngô? nhà gỗ 5 g?an của g?a đình đầy bộ độ?. Bộ độ? đến, mắc võng ngủ từ trong nhà, ngoà? h?ên, thậm chí cả gốc cam. Chẳng có cảm g?ác chật chộ?, quân dân nhanh chóng thích ngh? và có những bữa ăn chung vớ? nhau.
Đô? ba ngày xe bịt bạt lạ? đến. Các chú bộ độ? trẻ măng vừa đến lạ? vộ? vã lên xe. Và? ngày sau những chỉ huy ở nhờ, đưa quân trở về. Chúng tô? hỏ? những chú bộ độ? mớ? làm quen thì chỉ nghe thấy những câu nó? nhỏ: “Chú ấy mất rồ?!”. Mất nh?ều hơn còn.
Cách nhà tô? 4km là nơ? Trung đoàn phẫu t?ền phương ở, nay toàn bộ khu đất ấy trở thành nghĩa trang của thị trấn V?ệt Lâm. Thỉnh thoảng đ? học, chúng tô? ghé vào. Nhà lá, vách l?ếp nhưng băng ca chồng bằng ca. Những bộ độ? bị thương nằm đó, chờ sơ cứu rồ? chuyển đ? tuyến dướ?.
Bộ độ? hy s?nh nh?ều lắm. Gỗ đóng quan tà? không đủ, ngườ? ta phả? chặt cả những cây gạo do Pháp trồng dọc tuyến Quốc lộ số 2 để đóng quan tà?. Gỗ ấy dễ mục nhưng chả b?ết làm thế nào. Mùa xuân, gạo nở hoa, bị đốn làm gỗ hạ huyệt cho lính, rả? hoa đỏ ứa máu dọc đường. 6 tháng cao đ?ểm, 3 sư đoàn gom lạ? không đủ một trung đoàn và là cá? để làm nên một nghĩa trang gần 2000 ngô? mộ có tên Nghĩa trang l?ệt sĩ Vị Xuyên ngày nay.
Nghĩa trang l?ệt sỹ Vị Xuyên. Ảnh: Đ.T
Ngày ấy, ngô? trường tô? học gần nghĩa trang này. Mỗ? tuần, huyện độ? cùng trường và chúng tô? lên phát cỏ, thắp hương. Một xe chở đầy hương lên, cả trường chúng tô? ch?a nhau thắp. Khó? hương quạnh quẽ vớ? g?ó nú? cùng t?ếng đạn pháo vẫn ì oằng nã từ bên k?a b?ên g?ớ? sang.
Ở Hà G?ang bây g?ờ, cuộc ch?ến đã qua đ? đến hơn 20 năm rồ? nhưng rất nh?ều nhà còn g?ữ lạ? những ch?ếc bể ngầm có cửa rất to. Bình thường thì nó là vật dụng đựng nước. Nhưng nếu ch?ến tranh nó sẽ trở thành hầm để tránh pháo. Nhà tô? cũng có bể chứa này. Kh? xây, g?a đình cũng cố đặt vào nơ? khuất nhất và có nú? đất để che.
Báo chí thờ? ch?ến
Hồ? ch?ến tranh b?ên g?ớ? xảy ra, đúng lúc báo chí chúng ta đang th?ếu lực lượng nhất. Những thông t?n cần b?ết về cuộc ch?ến này, thắng đâu, thua đâu, Trung Quốc tàn ác thế nào... nh?ều ngườ? dân ngoà? vùng ch?ến sự và kể cả ngườ? dân trong vùng ch?ến đều rất muốn b?ết. Nhưng hầu như lúc ấy chúng ta không đáp ứng được.
Lúc này, Báo Nhân dân và Quân độ? nhân dân cử phóng v?ên lên. Truyền hình V?ệt Nam tr?ển kha? sau một chút. Nhưng các phóng sự của VTV vẫn hết sức ấn tượng. Nh?ều ngườ? nó?, 35 năm trô? qua mà vẫn bị ám ảnh bở? những hình ảnh đau thương, hùng tráng và g?ọng đọc trong các phóng sự của VTV.
Thông cáo của Bộ Quốc phòng đăng trên Báo Nhân dân số ra ngày 20/3/1979. Ảnh: Đ.T
Nhưng bất chấp khó khăn, các báo, đà? lớn của đất nước, của địa phương cũng nhanh chóng vào cuộc quyết l?ệt nhất: Thông tấn xã V?ệt Nam, Đà? t?ếng nó? V?ệt Nam, rồ? báo Hoàng L?ên Sơn…
Nhà tô? ngày ấy ở ngay Trung tâm đầu não của Sư đoàn 356 đóng. Chỉ huy Sư này lúc đó là ông Hoàng Đ?ếm, ngườ? Hòa Bình. Ông này to và trắng như Tây, nổ? t?ếng không sợ Trung Quốc. Hồ? ấy, Trung Quốc phao t?n a? lấy được đầu tướng Đ?ếm thì sẽ cho cả tỉnh… Vân Nam. Nhưng không a? lấy được.
Tướng Đ?ếm chỉ huy Sư 356, Sư này được Trung Quốc mệnh danh là “anh cả đỏ” vì chúng đã bị 356 quạ? cho một trận đỏ máu bên Lào Ca?. Sau kh? các Sư 313, 314… bị th?ệt hạ? nh?ều, Sư này đã được Bộ quốc phòng đ?ều sang tăng cường cho vùng phên dậu Hà G?ang. Đây là một Sư đoàn đủ, ngoà? bộ b?nh còn có cả tăng th?ết g?áp và lính phòng hóa.
Tướng Đ?ếm l?ều mạng và co? thường Trung Quốc lắm. Ông này sống rất g?ản dị, chỉ thích ăn cơm trắng vớ? cà, và ra trận cũng rất ngông. Ông chọn a? làm cận vệ và l?ên lạc thì ngườ? đấy phả? sợ. Vì ông ra trận như lính, nằm hầm, căng tăng dù ra chỉ huy chứ không bao g?ờ chỉ đạo ở tuyến sau.
Thờ? ấy, Báo Nhân dân hay Quân độ? Nhân dân cử phóng v?ên lên họ được lo lắng và bảo vệ ác lắm. Có xe đặc chủng chở đ?, đến b?ên g?ớ? bao g?ờ cũng được cẩn vệ cẩn thận. Mỗ? lần họ lên, chúng tô? chỉ b?ết họ qua những ch?ếc máy ảnh đeo trước cổ. Họ lên rồ? về, chắc có bà? vở nhưng chẳng bao g?ờ chúng tô? được đọc.
Dù sao cũng cám ơn ngườ? anh cả L?ên Xô. Ngày ch?ến tranh b?ên g?ớ? họ cho và g?úp mình nh?ều lắm. Cá? đó? của ngườ? dân b?ên g?ớ? chúng tô? hồ? ấy nhờ họ cũng phần nào đỡ hơn. Họ v?ện trợ gạo, thịt, súng đạn cho lính, lính lạ? v?ện trợ cho dân.
Tô? nhớ nhất là những thứ gạo sấy của họ (đổ nước vào thành cơm) và những tảng thịt bò đã r?m tẩm đủ chất của họ. Đó?, vào lính x?n, về đổ nước và có tý lửa hâm nóng thịt bò là sống được cả ngày. Ngoà? những thứ trên, họ còn cử cả chuyên g?a quân sự và đặc b?ệt là báo chí sang g?úp ta v?ết bà?, đưa t?n.
Bà? v?ết của họ được dịch, được đọc rất nh?ều trên hệ thống loa phát thanh trực tuyến của quê tô?. Nghe thích và căm hận quân thù lắm. Trong các bà? ấy tô? nhớ nhất là ha? bà? vớ? tít dẫn: “Lò vô? thế kỷ” và “Cố? xay thịt”. Ha? bà? này được đọc trên hệ thống loa phát thanh vào mỗ? buổ? sáng, kh? chúng tô? chân trần đ? học trong tầm đạn pháo.
Cuộc ch?ến tranh b?ên g?ớ? phía Bắc đã qua đ? 35 năm. Cho đến g?ờ, chúng ta và nhân loạ? t?ến bộ không a? mong muốn ch?ến tranh, và thậm chí không muốn nhắc đến ha? từ “ch?ến tranh”. Thế nhưng, lịch sử vẫn rất cần được tôn trọng nhằm rút ra những bà? học cần th?ết để chúng ta và những nước lân bang, nó? rộng ra là cả thế g?ớ? này được sống trong hòa bình vĩnh hằng.
H.T(theo VTC News)
