Theo cán cân thanh toán chính thức, trong thời gian từ tháng 7 đến tháng 12/2022, tổng số vốn đầu tư nước ngoài trực tiếp vào Trung Quốc đạt mức 42,5 tỷ USD. Con số này đánh dấu mức giảm 73% trong tổng số vốn đầu tư nước ngoài vào Trung Quốc năm 2022, mức giảm mạnh nhất được ghi nhận từ năm 1999.
Trong khi đó, đầu tư trực tiếp nước ngoài của các công ty Trung Quốc tăng 21% lên 84,2 tỷ USD.
Việc các công ty miễn cưỡng thực hiện các khoản đầu tư mới vào Trung Quốc một phần được thúc đẩy bởi chính sách Zero COVID-19 của quốc gia này. Theo Bộ Thương mại, đầu tư trực tiếp nước ngoài được sử dụng trên thực tế - bao gồm cả lợi nhuận tái đầu tư - trong quý cuối cùng của năm 2022 đã giảm 35% so với cùng kỳ năm 2021 xuống còn 33,8 tỷ USD, mức giảm mạnh nhất kể từ khi có dữ liệu so sánh vào năm 1996.
Theo một phân tích về đầu tư vào Trung Quốc của Rhodium Group (trụ sở tại New York, Mỹ), những năm gần đây hầu như không có công ty châu Âu tham gia thị trường Trung Quốc. Trong số các doanh nghiệp tiếp tục đầu tư vào Trung Quốc, công ty nghiên cứu đã lưu ý xu hướng "tách rời nội bộ". Cụ thể, các công ty bao gồm các nhà sản xuất ô tô lớn đã tách biệt chuỗi cung ứng Trung Quốc và không phải Trung Quốc để hạn chế rủi ro như rò rỉ công nghệ.
Các công ty khác cũng thu hẹp hoạt động tại Trung Quốc hoặc rút hoàn toàn khỏi thị trường này, được phản ánh trong dữ liệu cán cân thanh toán như một lực cản đối với tổng đầu tư. Vào cuối năm 2022, số lượng các nhà sản xuất nước ngoài và các công ty khác trong lĩnh vực công nghiệp ở Trung Quốc đã giảm 0,5%/năm, đây là mức giảm đầu tiên trong 3 năm qua.
Xu hướng này xảy ra khi căng thẳng giữa Washington và Bắc Kinh về các công nghệ tiên tiến đã làm tăng rủi ro cho các công ty coi Trung Quốc là trung tâm trong chuỗi cung ứng của họ. Cuối năm 2022, Tập đoàn Sony đã chuyển phần lớn hoạt động sản xuất máy ảnh của mình cho Nhật Bản, Mỹ và Châu Âu từ Trung Quốc sang Thái Lan.
Sự không chắc chắn về triển vọng của nền kinh tế Trung Quốc trong bối cảnh nước này từ bỏ chính sách Zero COVID-19. Điều này đã khiến một số công ty phải rút lui, bao gồm nhà sản xuất hộp cơm trưa mang đi Nhật Bản Plenus và kính mắt Aigan.
Sau khi dỡ bỏ các biện pháp hạn chế COVID-19 vào cuối năm 2022, Bắc Kinh đang gấp rút đưa nền kinh tế tăng trưởng trở lại. Các nhà quan sát đang bày tỏ sự quan tâm đối với Đại hội đại biểu nhân dân toàn quốc sắp diễn ra vào tháng 3, coi đây là dịp để chính phủ công bố các biện pháp kích thích kinh tế mới.
Dữ liệu của Bộ Thương mại cho thấy đầu tư trực tiếp nước ngoài được sử dụng trên thực tế đã tăng 20% vào tháng 1 năm nay. Tuy nhiên, vẫn chưa thể khẳng định liệu dòng vốn có kéo dài hay không. Trong đó, nhiều công ty vẫn chưa dành sự tin tưởng hoàn toàn cho Trung Quốc.
Một cuộc khảo sát vào tháng 6/2022 của Hội đồng Kinh doanh Mỹ-Trung Quốc chỉ ra 44% công ty thành viên nói rằng họ cần "nhiều năm để khôi phục niềm tin" vào thị trường Trung Quốc.
Trong khi đó, căng thẳng giữa Mỹ và Trung Quốc tiếp tục gia tăng, với việc chính quyền Tổng thống Mỹ Joe Biden đang xem xét lệnh cấm hoàn toàn đầu tư vào Trung Quốc trong một số lĩnh vực công nghệ cao.
Minh Hạnh (Theo Nikkei Asia)
