| Bà Nguyễn Thị K?ên, mẹ Đạ? tướng Võ Nguyên G?áp - Ảnh tư l?ệu |
Cậu G?áp g?ống mẹ như đúc, từ vóc dáng, gương mặt, đặc b?ệt đô? mắt thông m?nh, vừa hồn nh?ên, nhân hậu, h?ền lành nhưng cương nghị.
Là một phụ nữ đảm đang, được sự g?áo dục của g?a đình nề nếp, từ ngày về làm dâu g?a đình cụ Võ Quang Nguyên và bà Bù? Thị Gá? (ông bà nộ? của Đạ? tướng), thờ? g?an đầu, bà K?ên ngoà? v?ệc chăm sóc con cá?, vừa chạy chợ, vừa làm v?ệc đồng áng, vất vả quanh năm nuô? con ăn học. Về sau ha? chị gá? (chị Đ?ểm và L?ên) lớn lên thay mẹ chèo đò đ? buôn vặt. Kh? ha? chị lập g?a đình, Võ Nguyên G?áp và em Võ Thuần Nho đ? học xa, bà sống vớ? ngườ? con út Võ Thị Là?, mọ? công v?ệc trong g?a đình một mình bà xoay xở.
G?a đình ông bà Ngh?êm thuộc loạ? nghèo. Ngày ba tháng tám phả? đ? vay nợ lã? ông Khóa Uy (một Hoa k?ều g?àu có ở chợ Hôm, làng Tuy Lộc). Vay bằng t?ền, nhưng kh? trả bằng thóc cả vốn lẫn lã? đúng vào vụ gặt, lúa rớt g?á. Cậu G?áp nh?ều lần theo mẹ chèo thuyền, chở thóc đ? trả nợ. Cậu nhớ nhất, dướ? trờ? nắng chang chang, mẹ độ? thóc chạy lên chạy xuống, còn cậu bụng đó? meo phả? ngồ? dướ? thuyền từ sáng đến trưa để g?ữ thóc.
Một ấn tượng không bao g?ờ pha? mờ trong ký ức của cậu, kh? nghe mẹ kể chạy g?ặc Tây. Lúc bà còn nhỏ, mỗ? lần lũ Tây về làng càn quét, bà và ngườ? dì phả? ngồ? ha? đầu quang thúng để ngườ? lớn quẩy đ? tránh g?ặc. Tây đ? lạ? về. Bà nó? thằng Tây ác lắm.
Đêm đêm, ông còn được bà kể cho nghe bà? vè “Thất thủ K?nh đô”, rất phổ b?ến trong dân g?an thờ? bấy g?ờ. Chuyện kể rằng kh? K?nh đô Huế thất thủ, tướng quân Tôn Thất Thuyết phò vua Hàm Ngh? ra Quảng Bình, ngự trên thượng đạo, hạ ch?ếu Cần vương, kêu gọ? các sĩ phu và dân chúng đứng lên chống g?ặc Pháp, trong đó có ông ngoạ? của Võ Nguyên G?áp. Cả nhà rất khâm phục tấm gương trung quân, á? quốc của Tôn Thất Thuyết và ghét cay ghét đắng tên g?an thần bán nước Nguyễn Văn Tường. Bà? vè đã g?eo vào lòng cậu G?áp từ thuở ấu thơ và theo cậu đ? suốt cuộc đờ?.
Sau ngày đất nước được độc lập, bận trăm công nghìn v?ệc, Võ Nguyên G?áp chưa có dịp về thăm cha mẹ, làng xóm quê hương, thì g?ặc Pháp gây hấn. Cuộc kháng ch?ến chống Pháp bắt đầu.
Cũng như bao g?a đình V?ệt Nam khác, bà K?ên cùng các con và cháu nộ? Võ Hồng Anh tản cư lên ch?ến khu Bang Rợn (m?ền rừng nú? Lệ Thủy), trong lúc ông Ngh?êm còn thu xếp một và? công v?ệc chưa kịp đ?, thì g?ặc Pháp ập tớ? bắt ông đưa về Huế g?am ở nhà lao Thừa Phủ và bị tra tấn dã man (về sau được b?ết chúng đã hèn hạ đem ông đ? thủ t?êu).
Sau ngày đất nước thống nhất, con cháu đ? tìm mộ ông. Năm 1979, g?a đình đưa hà? cốt ông về an táng tạ? nghĩa trang l?ệt sĩ huyện Lệ Thủy.
Trong kh? cuộc kháng ch?ến chống Pháp bước vào g?a? đoạn ác l?ệt, từ ch?ến khu Lệ Thủy, bà gử? một lá thư (bà đọc cho con gá? Đạ? tướng là Võ Hồng Anh v?ết) cho Đạ? tướng và phu nhân. Bức thư có đoạn: "Mẹ mong con được mạnh khỏe luôn luôn thì mẹ mừng lắm. Còn mẹ và Anh cũng thường, nhưng mà thua lúc ở nhà nh?ều lắm, nhưng chuyện nhà nh?ều chuyện đắng cay, của t?ền không kể, nhưng nhứt là không b?ết Thầy có còn hay không thì mẹ buồn lắm. Mẹ mong sao cho gặp được ha? con cho đỡ buồn…”.
Bà là một bà mẹ V?ệt Nam suốt đờ? chịu thương chịu khó, h? s?nh cho sự ngh?ệp chồng con. Theo nguyện vọng của Đạ? tướng và phu nhân Đặng Bích Hà, năm 1952, bà ra V?ệt Bắc. Cuộc kháng ch?ến chống Pháp thắng lợ?, bà cùng g?a đình về Hà Nộ? sống vớ? con cháu cho đến kh? qua đờ? năm 1961.
Theo TTO
