(ĐSPL) Dân làng tự ý chuyển hướng ngô? đền th?êng ngoảnh mặt về đường cá? lớn, a? đ? qua không ngả mũ cú? chào là gặp đ?ều chẳng lành. Đến kh? ngô? đình được xoay ngược lạ?, nhìn vào sông thì ngô? làng bên k?a sông l?ên tục bị “bà hỏa” ghé thăm.
Huyền tích ngô? đền cổ
Không g?ống như nh?ều ngô? đền th?êng, đường dẫn vào thường quanh co, h?ểm trở và hoang vu kh?ến nh?ều ngườ? chưa đến cửa đền đã rợn tóc gáy. Ngô? đền ở xã Hữu Hòa, huyện Thanh Trì, Tp. Hà Nộ? nằm sát con đường bê tông lớn, hướng xuô? theo dòng sông Nhuệ. Nh?ều cây cổ thụ án ngữ cả trước và sau ngô? đền, kh?ến không g?an ở đây mát mẻ và tĩnh lặng đến lạ thường dù đang vào g?ữa hè, tháng 7, trờ? nắng như đổ lửa. Không a? b?ết ngô? đền có từ bao g?ờ, n?ên đạ? thờ? nào, các cụ thượng thọ trong làng cũng lắc đầu không b?ết mà chỉ nghe các cụ đờ? trước kể lạ?.
Bà Cúc, ngườ? đã trông nom và hương khó? ngô? đền này gần chục năm qua cho b?ết: “Ngô? đền trước đây nằm trên một thung lũng nhỏ, sát bên bờ sông Nhuệ. Vì không có ngọc phả nên không xác định được ngô? đền có từ bao g?ờ và thậm chí thờ vị thánh nào. Bản thân tô? và các cụ trong làng được kể lạ? vị trí ngô? đền đang ngự là một nơ? cát địa, vào những đêm trăng sáng, tạ? vị trí ngô? đền bây g?ờ có mấy ngườ? con gá?, a? cũng x?nh đẹp như t?ên nữ mặc áo trắng lượn bay, đ? lạ? tạ? đó. Ngườ? dân lấy làm k?nh hã? và cho rằng, vị trí đó ắt hẳn phả? l?nh th?êng, cát địa nên cần phả? lập am m?ếu để thờ”.
Ngô? đền L?nh ứng từ cổ thần bạch nữ và cây đa cổ thụ trước cửa có từ bao g?ờ ngườ? dân trong làng cũng không rõ.
Cũng theo lờ? bà Thủ nhang, ban đầu ngô? đền chỉ có một g?an hậu cung nhỏ để che mưa, che nắng tượng phật bên trong. Mã? sau này vị phu nhân của quan Thượng thư trong vùng đã công đức t?ền của làm thêm một g?an Đạ? bá? bên ngoà? hậu cung để ngườ? dân có chỗ đứng thắp hương, ngơ? nghỉ trong lúc mưa nắng. Mớ? đầu, đền có tên là L?nh ứng từ, sau này đền mớ? thêm ba chữ “Cổ thần nữ” và h?ện tạ? là “L?nh ứng từ cổ thần bạch nữ”. Ngô? đền cũng được bao thế hệ trong làng truyền m?ệng bà? thơ về sự l?nh th?êng địa cát: “Nơ? đây cát địa Nhuệ thủy lưu g?ang/Tú khí anh l?nh uy thần nữ/Hộ dân độ quốc dân an/ Nhân dân một thủa tôn thờ”.
Theo lờ? các cụ trong làng thì ngày trước, có một nhà ngh?ên cứu về văn hóa và khảo cổ học về làng tìm h?ểu tất cả các ngô? đền, đình, chùa dọc theo dòng sông Nhuệ. Kết quả cho thấy, hầu hết các ngô? đền nằm dọc theo sông Nhuệ thờ vua hến. Tạ? sao lạ? thờ vua Hến, bở? ngày trước ở gần đây có khu rừng mò?, cỏ cây mọc um tùm. Một hôm, đức vua Lê đ? săn qua bỗng gặp một ngườ? con gá? tuyệt sắc g?a? nhân, rất g?ống vớ? vị t?ên nữ trong g?ấc mơ h?ện về báo mộng cho đức vua đánh trận và phò trợ nhà vua v?ệc trị quốc bình th?ên hạ. Sau đấy, đức vua đã rước ngườ? con gá? x?nh đẹp về cung và phong làm “Đô hộ phu nhân”. Sau này, nh?ều ngô? làng dọc sông Nhuệ đã lập đền thờ vua Hến. Ngườ? làng cũng chỉ b?ết vậy, không có ngọc phả nên không b?ết chính xác ngô? đền th?êng có phả? thờ vua Hến hay không.
Ngô? đền nằm lọt thỏm trước sau ha? hàng cây cổ thụ, đ?ều này càng kh?ến những câu chuyện về ngô? đền th?êng càng trở lên kỳ bí. Phía trước ngô? đền có ha? cây đa cổ thụ cao vút, hàng chục dễ cây to bằng ha? cánh tay đứa trẻ lên mườ? ôm mớ? hết, mọc ra đâm xuống đất tạo nên thế cây vững chắc. Phía sau ngô? đền là ha? cây lộc vừng cổ thụ, mà h?ếm nơ? đâu có. Bà Cúc cho b?ết: “Đền có ha? cây đa mọc trước đền và ha? cây lộc vừng mọc phía sau. Chúng mọc lên tự bao g?ờ và do a? trồng, bản thân tô? và các cụ ba bốn đờ? trước cũng không b?ết. Ngày trước dòng sông Nhuệ chưa bị ô nh?ễm, nước trong veo, ngườ? dân ha? bên còn gánh nước về ăn. Vào mùa hoa lộc vừng nở rất đẹp, ha? cây lộc vừng rủ xuống hoa rơ? xuống dòng sông tạo thành mảng như một tấm thảm đỏ trô? theo dòng sông. Nh?ều ngườ? bảo đền thờ thần cổ bạch nữ nên hoa lộc vừng mớ? kết đẹp như thế. Hơn nữa, một cành cây đa ngả dần xuống dòng sông Nhuệ vắt ngang qua phía sân đền và rất g?ống hình một con rồng”.
Đ?ều đặc b?ệt, bộ ph?m “Bao g?ờ cho đến tháng Mườ?” được khở? quay vào năm 1984, quay chính tạ? ngô? đền th?êng này. Sau này bộ ph?m được bình chọn là một trong những bộ ph?m k?nh đ?ển của nền Đ?ện ảnh V?ệt Nam và là một trong 18 bộ ph?m châu Á xuất sắc mọ? thờ? đạ?.
“Ố? làng nước ơ?, cháy nhà”
Các cụ cao n?ên trong làng kể lạ?, ngày trước ngô? đền được làm ngoảnh mặt về hướng đường cá? lớn, bất cứ ngườ? nào đ? qua mà không ngả mũ cú? xuống thì về nhà sẽ bị ốm và gặp những đ?ều không may mắn. Sau đấy, các cụ trong làng họp bàn và quyết định để hướng ngô? đền ngoảnh về con sông Nhuệ, nhìn trực d?ện vào ngô? làng bên k?a sông. Đền được dựng xong nhưng chẳng được bao lâu, ngô? làng bị đền “ch?ếu tướng” thỉnh thoảng lạ? gặp hỏa hoạn. Thỉnh thoảng bên này sông vẫn nghe thấy t?ếng ngườ? làng bên k?a hô hào “ố? làng nước ơ?, cháy nhà” hô hào nhau múc nước sông dập lửa. Các cụ trong làng thấy lạ, bở? trước đó ngô? đền ngoảnh mặt xuô? theo bờ sông thì không có chuyện gì xảy ra. Nguyên nhân được các cụ thượng thọ trong làng t?n rằng do ngô? đền thay đổ? hướng không đúng ý ngà?, kh?ến ngà? phật ý và nổ? g?ận nên mớ? trừng phạt.
Cuố? cùng các cụ quyết định chuyển ngô? đền về hướng ban đầu xuô? theo dòng sông Nhuệ, từ đó cuộc sống của ngườ? dân trong làng mớ? yên ấm. Sau này, ngườ? ta vẫn nhắc đến câu chuyện chuyển hướng ngô? đền th?êng để nhắc nhở cho thế hệ sau b?ết mà tránh. Từ đấy, đến nay không a? dám mạo phạm, làm “phật ý ngà?”, có làm gì cũng phả? x?n ý k?ến ngà? trước mớ? được làm.
Bà Cúc vẫn còn nhớ, hơn chục năm về trước, con tra? chị T?n trong làng nghịch ngợm, leo trèo lên đỉnh ngọn đa trước cửa đền há? quả. Thằng bé bị ngã rơ? xuống nhưng không bị làm sao. Nh?ều ngườ? bảo, may mà ngà? đã không phạt nặng, lần sau mà trèo nữa thì chỉ có chết. Cũng may, ngà? nâng đỡ không chết to? rồ?. Từ bấy đến nay, chị T?n, mẹ thằng bé ngày rằm, mùng một đều đến thắp hương cảm tạ ngà?. Còn thằng bé g?ờ đã khôn lớn, học xong đạ? học có công ăn v?ệc làm ổn định, những ngày lễ vẫn về thắp hương, nhớ ơn ngà? đã tha mạng.
Bà Cúc, Chủ nhang ngô? đền th?êng L?nh ứng từ cổ thần bạch nữ.
Kể từ đó, trẻ con trong làng tuyệt đố? không dám leo trèo cây cố? trong đền hoặc nô đùa gần đó bở? sợ ngà? trách tộ?. Trước đây, có nh?ều cháu làm đ?ều gì đó không đúng ở đền th?êng nên bị ngà? trách tộ?, không bệnh không tật gì mà lăn ra ốm, bố mẹ chạy chữa thế nào cũng không khỏ?. Hỏ? ra mớ? b?ết, do đến cửa đền đùa nghịch, các cụ mách nước, bố mẹ những đứa trẻ phả? sắm lễ thắp hương tạ? đền mớ? được ngà? xá tộ?.
Tâm l?nh không thể g?ả? thích theo khoa học “Trong hệ thống tín ngưỡng dân g?an, đền thường thờ các vị thánh có tính chất s?êu nh?ên vừa nhân thần. Nó? đến tín ngưỡng, n?ềm t?n của con ngườ? thì khó có thể g?ả? thích theo khoa học mang tính b?ện chứng được. Một ngô? đền th?êng thì có rất nh?ều yếu tố tạo nên sự l?nh th?êng của nó. Sự l?nh th?êng ở đây có thể do con ngườ? cảm nhận, được thông qua v?ệc cầu cúng, mong ước mà đạt được. Sự th?êng còn là yếu tố tâm lý của con ngườ?, con ngườ? t?n rằng đó là th?êng. Tâm lý ở đây có thể là cá nhân, tâm lý xã hộ?, ngườ? này nó? ngô? đền nào đó th?êng thì ngườ? k?a nghe cũng nghĩ là th?êng. “Trong cuộc sống, có những đ?ều về tâm l?nh con ngườ? không thể g?ả? thích được bằng những phạm trù, khá? n?ệm, b?ện chứng duy vật. Đờ? sống con ngườ? không thể không có yếu tố th?êng, có như vậy con ngườ? mớ? thỏa mãn và thăng hoa. Con ngườ? luôn cần một n?ềm t?n nào đó, dù n?ềm t?n đó có được chứng ngh?ệm hay không, có như vậy con mớ? thực sự sống. Luật pháp trừng trị những ngườ? gây ra tộ? ác một cách công kha?, còn sự l?nh th?êng của thần thánh thì ngăn chặn những tộ? ác từ trong tâm”, PGS. TS. Lê Quý Đức, nguyên Phó v?ện trưởng v?ện Văn hóa và Phát tr?ển (Học v?ện Chính trị - Hành Chính Quốc g?a Hồ Chí M?nh) nó?. |
THIÊN VŨ - THÀNH HUẾ
