Theo các chuyên gia tâm lý, có nhiều nguyên nhân khiến trẻ bỏ nhà đi. Và để hạn chế tình trạng này thì yếu tố gia đình vẫn là quan trọng nhất. Phần lớn các vụ trẻ bỏ nhà đi là do thiếu sự quan tâm chăm sóc và sự quản lý từ người lớn, dẫn đến việc trẻ tự làm theo ý mình. Và sau những cuộc phiêu lưu nông nổi này, hơn ai hết, các bậc phụ huynh phải xem lại chính mình.
Nước mắt chảy xuôi
Sáng 10/8, chị Tuyền, quê ở Ấp Phú Hữu, thị trấn Chợ Vàm, huyện Phú Tân, tỉnh An Giang tìm đến gặp đội hiệp sĩ Nguyễn Thanh Hải (tỉnh Bình Dương), nhờ tìm giúp con gái tên Phan Thị Kim C. (SN 2004) bỏ nhà đi ngày 27/7. Theo chị Mai , vì chị bận công việc suốt ngày nên C. nhà một mình, không ai quan tâm, quản lý. Ở nhà, C. được mẹ cho sử dụng điện thoại smartphone, do đó việc hàng ngày, C. tiếp xúc, quan hệ với ai, không ai nắm được.
Khoảng hơn một tuần trước khi C. bỏ nhà đi, vợ chồng chị có la mắng con. Từ đó, C. lầm lỳ không nói chuyện, sau đó ít ngày thì bỏ đi. Chị Mai khóc nói: "Giờ gia đình chỉ mong tìm lại được con, con ở đâu biết tin thì về với ba mẹ, mọi người sẽ không la mắng đánh đòn con đâu". Trường hợp khác, bé Lâm Ngọc H., SN 2005, quê huyện Ngọc Hiển, tỉnh Cà Mau bỏ nhà đi vào tháng 7/2019, hiện gia đình cũng đang nhờ cơ quan chức năng, đội hiệp sĩ hỗ trợ tìm kiếm. Theo ba bé H., gia đình từ Cà Mau lên huyện Bàu Bàng (tỉnh Bình Dương) làm thuê. H. xinh xắn, dễ thương và hình như đã có bạn trai, vì nhiều lúc thấy cô bé nhắn tin gọi điện cho ai đó.
Ảnh minh hoạ. |
Trước khi bỏ nhà đi, thấy H. có biểu hiện buồn chán và hay than thở trên mạng xã hội về chuyện tình yêu, tình cảm, nhưng ba mẹ em cũng không hỏi han gì. Sau đó H. thường tụ tập cùng nhóm bạn trạc tuổi rồi bỏ nhà đi đâu không rõ. Anh Nghiêm, ba cháu H. chia sẻ: "Cũng vì chúng tôi không quan tâm để ý nó, trên mạng xã hội lại có nhiều thứ khiến cháu nó cứ học theo rồi đua đòi. Rồi còn bày đặt yêu đương nữa. Vì gia đình tôi cho nó nghỉ học sớm rồi lên đây sống tự do, thoải mái, không ai quản lý nên nó mới như vậy".
Một điểm chung là các trường hợp trẻ bỏ nhà đi đều do thiếu sự quan tâm, quản lý từ phía gia đình, người thân. Có thể, cha mẹ các em đi làm ăn xa bỏ các em lại sống ở quê hoặc bản thân các em được ba mẹ đón lên sống cùng tại nơi làm việc (các tỉnh như Bình Dương, Đồng Nai, TP.HCM). Tại đây, ngày ngày người lớn đi làm, các em ở nhà trọ một mình, không ai quan tâm để ý. Thêm vào đó là việc trẻ sử dụng mạng xã hội rồi tiếp xúc, làm quen kết bạn, yêu đương sớm.
Nguyễn Thị Bích N., 2006, quê phường Thốt Nốt, TP.Cần Thơ, vừa bước vào nghỉ hè 2019 đã cùng bạn học khác giới bỏ nhà đi biệt tăm. Hiện tại, gia đình bé N. đã đến gặp đội hiệp sĩ Nguyễn Thanh Hải để nhờ tìm con. Theo mẹ bé N., N. ở cùng một em gái nữa. Vì bà ngoại ở gần đó nên anh chị gửi 2 con nhờ bà chăm sóc rồi lên Bình Dương làm thuê gần một năm nay.
Công việc nặng nhọc nên nhiều lúc về đến phòng trọ, anh chị cũng chỉ ăn uống qua loa rồi đi nghỉ, ít quan tâm đến các con ở quê. Hơn nữa, do đã đã cao tuổi, chuyện bọn trẻ học hành hay quan hệ bạn bè, dù ở gần nhưng bà ngoại cũng không biết. Sau khi N. bỏ đi, em gái N. tiết lộ: "Chị N. được người yêu dẫn đi du lịch" thì gia đình mới "ngã ngửa".
Cần sự quan tâm từ gia đình và xã hội
Để có thêm thông tin về tình trạng này, PV báo ĐS&PL đã liên hệ với Công an huyện Nhơn Trạch (tỉnh Đồng Nai). Đây là một trong những địa phương đang "nóng" về hoạt động cà phê "nhạy cảm" và hiệp sĩ cũng từng giải cứu không ít trường hợp ở đây.
Ông Trịnh Anh Việt, Đội trưởng đội CSĐT về TTXH cho hay: "Tất cả những hoạt động có dấu hiệu phạm tội và phạm tội về mại dâm, kích dục, các hoạt động tình dục khác trên địa bàn huyện, cơ quan công an đều nắm rõ. Chúng tôi thường xuyên tổ chức kiểm tra xử lý những hoạt động này. Bên cạnh đó, với những tin báo cho hay có những tiếp viên là trẻ em vị thành niên bị lừa bán vào làm công việc tiếp viên ở quán cà phê nhạy cảm, chúng tôi đều cho cảnh sát hình sự, trinh sát điều tra kỹ để xử lý".
Ông Việt cho biết, từ đầu năm đến nay, Công an huyện Nhơn Trạch đã ra quân trên 20 lượt, kiểm tra hơn 50 quán cà phê, phát hiện 9 cơ sở vi phạm có hoạt động mua bán dâm và các hoạt động tình dục khác. Gần đây nhất, trong tháng 7/2019, đơn vị đã phát hiện 3 cơ sở có hoạt động mại dâm, kích dục. Cơ quan công an đã tiến hành lập hồ sơ đề nghị xử phạt hành chính và thu hồi giấy phép kinh doanh những cơ sở này.
Theo ông Việt, những cô gái bị "dụ" bán vào đây đều quê ở các tỉnh miền Tây, Tây Nguyên. Tuy nhiên, rất khó xử lý những trường hợp này vì không tìm được đối tượng dẫn dắt, đưa, bán các cô vào đây. Riêng chủ quán (người sử dụng lao động), pháp luật cũng chỉ yêu cầu phải ký hợp đồng lao động cho nhân viên và có CMND của họ để chắc chắn họ đủ tuổi lao động.
Nói về nguyên nhân và tác hại của việc các bạn trẻ bỏ nhà đi, PGS.TS Trương Văn Vỹ, giảng viên khoa Xã hội học tội phạm, đại học KHXH&NV TP.HCM cho rằng: "Trẻ bỏ nhà đi có 2 nguyên nhân. Về khách quan, có thể do các em bị dụ dỗ lôi kéo, các trường hợp này xảy ra rất phổ biến hiện nay. Tuổi các em chưa thể nhận thức được hết, trong khi những đối tượng lừa đảo sử dụng nhiều thủ đoạn tinh vi nên các em dễ dàng "sập bẫy".
Còn về phía chủ quan, đó là từ phía gia đình các em có "vấn đề" như bất hòa cha mẹ cãi nhau, ly thân, thậm chí ly hôn. Do không được quan tâm đầy đủ về tình cảm, các em cảm thấy chán ghét cuộc sống hiện tại nên muốn thay đổi".
Thêm vào đó là vào lứa tuổi này, các em có những thay đổi, chuyển biến về tâm lý, giới tính. Đặc biệt, tình trạng trẻ dậy thì sớm ngày càng tăng, do đó các em cũng phát sinh tình cảm yêu đương khác giới sớm, thậm chí quan hệ tình dục sớm. Đây là nguyên nhân lôi cuốn, tác động để các em bỏ đi.
Nói về giải pháp cho việc này, theo ông Vỹ phải xử lý nghiêm những đối tượng có hành vi lừa đảo, buôn bán người. Bên cạnh đó, quan trọng nhất là gia đình, người thân phải gắn bó yêu thương, dành tình cảm quan tâm, giáo dục các em. Về phía các em, cần có ý thức tự bảo vệ mình và chia sẻ, hỏi han người lớn khi có vấn đề gì đó.
Theo ông Vỹ, nhà trường có thể mở các buổi giáo dục, hoạt động ngoại khóa, dặn dò hướng dẫn các em trước mỗi kỳ nghỉ hè. Tuy nhiên, quan trọng nhất vấn là ý thức của các em và vai trò gia đình trong việc quản lý giáo dục các em.
Trong khi đó, luật sư Trần Thị Ngọc Nữ, Chi hội trưởng chi hội Luật sư - Hội Bảo vệ quyền trẻ em TP.HCM cho rằng, quan trọng nhất là sự quan tâm giáo dục từ phía phụ huynh. Khi vào học lớp 6 thì tâm sinh lý các em đã thay đổi, từ đó phải giáo dục giới tính cho các em. Môi trường sống, giao tiếp cũng ảnh hưởng quan trọng đến các em, bởi sức ảnh hưởng từ bạn bè rất lớn. Có thể một em rất ngoan, giỏi, đi theo bạn (người bạn đó cũng tốt) nhưng vì bạn của bạn không tốt nên bị ảnh hưởng, rủ rê.
Một điều rất lo ngại đó vấn đề các em sử dụng điện thoại smartphone và các thiết bị điện tử chơi mạng xã hội Facebook, Zalo quá sớm. Cha mẹ vì chiều con hoặc vì lý do nào đó, đã cho các em sử dụng điện thoại thông minh. Từ đó, các em tiếp thu những thông tin không tốt, xem sản phẩm đồi trụy. Ngoài ra, thông qua mạng xã hội, các em làm quen, kết bạn, yêu đương, rồi bị rủ rê...
