Triều Tiên dùng chiêu bài của Bắc Kinh để “thoát Trung”?

 

Truyền thông Zimbabwe đưa tin chính phủ Triều Tiên đã mua một lượng lớn đất đai màu mỡ nhất của Zimbabwe, ở các tỉnh Đông Mashonaland và Trung Mashonaland, để trồng lúa nhằm giải quyết vấn nạn thiếu lương thực tại Triều Tiên.

Dù Bộ Nông nghiệp Zimbabwe vẫn chưa có bình luận gì về thông tin này nhưng nó phù hợp với những động thái gần đây của Triều Tiên. Tháng trước, một quan chức chính phủ Triều Tiên được biết đã bày tỏ quan tâm đến việc đầu tư vào nông nghiệp và công-nông nghiệp tại tỉnh Malanje, bắc Angola.

Triều Tiên cũng tỏ ra quan tâm đến đầu tư nông nghiệp tại Gambia, khi vào tuần trước, tờ Daily Observer của đất nước Châu Phi này đưa tin về cuộc gặp giữa đại sứ Triều Tiên ở Gambia Hong Son Phy và Tổng thống Gambia Dr. Yahya Jammeh.

Lâu nay Triều Tiên luôn trong tình trạng thiếu thốn lương thực trầm trọng. Báo cáo ghi nhận sản lượng gạo của Triều Tiên trong vài năm trở lại đây đã giảm sút đáng kể so với mức 6 triệu tấn trong những năm 80 của thế kỷ trước. Nguyên nhân sụt giảm một phần đến từ tình trạng xói mòn đất và lũ lụt nghiêm trọng.

Ước tính, Bình Nhưỡng cần khoảng 5,37 triệu tấn gạo trong năm 2014, theo báo cáo của Viện Kinh tế nông thôn và Viện Phát triển Triều Tiên. Con số này được dựa trên giả định rằng Triều Tiên có 24,8 triệu dân và mỗi người dùng bình quân 175 kg gạo trong năm 2013.

Phần lớn lương thực của Triều Tiên nhập khẩu từ Trung Quốc, đồng minh thân cận nhất, nhà cung cấp lớn nhất và cũng là nước có ảnh hưởng nhất với Bình Nhưỡng. Triều Tiên chiếm gần một nửa viện trợ ra quốc tế của Trung Quốc. Năm 2010, trong số 64 triệu USD ngũ cốc nhập khẩu của Triều Tiên, Trung Quốc chiếm tới 94\%. Còn lại là lương thực viện trợ của Mỹ, Canada cùng một số mua lại từ Ukraina và Thái Lan.

Tuy nhiên, từ khi ông Kim Jong-un lên nắm quyền, quan hệ đồng minh thân thiết giữa Triều Tiên và Trung Quốc đã xuất hiện nhiều rạn nứt. Nhiều dấu hiệu cho thấy Triều Tiên đang giảm bớt sự lệ thuộc vào Trung Quốc.

Theo số liệu của Hiệp hội Thương mại quốc tế Hàn Quốc (KITA), trong nửa đầu năm 2014, Triều Tiên mới chỉ nhập khẩu 58.387 tấn ngũ cốc các loại từ Trung Quốc, giảm 53\% so với mức 124.228 tấn của năm trước đó.

Theo đó, đứng đầu danh sách nhập khẩu là bột mỳ với 40.142 tấn, tương đương 68,8\%, tiếp theo là gạo và ngô với 13.831 tấn và 3.420 tấn.

Giảm nhập khẩu lương thực từ Trung Quốc đồng nghĩa với việc Triều Tiên phải đa dạng hóa các đối tác kinh tế nước ngoài, tìm kiếm các nguồn cung lương thực khác.

Để làm được điều đó, Triều Tiên đã hướng tới chính đối tác truyền thống của Trung Quốc là Châu Phi và dùng chính chiêu bài của Trung Quốc để "thoát Trung". Đó là mua đất ở nước ngoài để trồng lương thực.

Trung Quốc thường có chính sách là thu mua, thuê đất nông nghiệp để mở trang trại sản xuất sau đó biến những người địa phương thành người làm công ăn lương cho mình nhằm hỗ trợ về an ninh lương thực cho quốc gia này, mặt khác có thể bành trướng được phạm vi ảnh hưởng.

Hãng Reuters cho biết trong năm 2009, Trung Quốc chỉ có tổng cộng hơn 2 triệu hécta đất nông nghiệp ở nước ngoài. Tuy nhiên, con số này ngày càng tăng lên bởi nhu cầu lương thực mỗi ngày một lớn của quốc gia đông dân nhất thế giới này.

Tại Châu Phi, Trung Quốc thuê hoặc mua đất xây dựng các làng nông nghiệp, từ đó đưa nông dân Trung Quốc sang sinh sống, khai thác đất đai và canh tác nông nghiệp. Tại Mozambique, số người Trung Quốc đến châu thổ Zambaydi định cư lên đến 10.000 người. Tại đây, họ xây dựng các hệ thống tưới tiêu, kênh rạch; xây dựng, quản lí các nông trại lớn, điều hành và bảo quản các thiết bị nông nghiệp; dạy tiếng Hoa trong các trường học…

Việc Triều Tiên mua đất nông nghiệp màu mỡ ở nhiều nước châu Phi cho thấy nước này đang cố gắng tự chủ về lương thực, giảm bớt lệ thuộc vào Trung Quốc. Đặc phái viên Mỹ về chính sách Triều Tiên Glyn Davies từng phát biểu trong phiên điều trần trước Tiểu ban châu Á-Thái Bình Dương thuộc Ủy ban Đối ngoại Hạ viện Mỹ hồi tháng 7/2014, việc phụ thuộc vào nguồn nhiên liệu, thực phẩm của Trung Quốc chính là gót chân Achilles của Triều Tiên.

Nếu Triều Tiên hóa giải được nhược điểm kia thì thứ vũ khí mà Trung Quốc dùng để chi phối Triều Tiên bấy lâu nay sẽ bị “vô hiệu hóa” và khả năng "thoát Trung" của quốc gia này không chỉ là giấc mơ xa vời.