Cụ thể, tại Bộ Khoa học và Công nghệ (KH&CN), thông tin từ kết luận điều tra cho rằng cơ quan này đã buông lỏng, thiếu kiểm soát trong việc thực hiện đề tài nghiên cứu khoa học, trong các khâu: Phê duyệt nhiệm vụ, tổ chức chủ trì, cá nhân chủ nhiệm, đơn vị phối hợp; kinh phí, theo dõi sử dụng và thanh toán kinh phí; quản lý thực hiện đề tài, xử lý kết quả thực hiện đề tài... Nội dung thuyết minh đề tài nghiên cứu khoa học có nội dung không đầy đủ, không có thông tin về quyền nghĩa vụ của Bộ KH&CN, Học viên Quân y và Công ty Việt Á, phương pháp phối hợp giữa Học viện Quân y và Công ty Việt Á, phương pháp chuyển giao kết quả nghiên cứu, sở hữu trí tuệ.
Đối với Bộ Y tế, cơ quan điều tra đánh giá Bộ này đã thiếu kiểm tra, giám sát đối với công tác quản lý Nhà nước về sinh phẩm y tế, hiệp thương giá, kiểm tra giá hiệp thương; không quy định rõ trách nhiệm, nhiệm vụ của các cá nhân...
Với sự buông lỏng, thiếu kiểm tra giám sát tại 2 cơ quan trên, Phan Quốc Việt (Chủ tịch kiêm Tổng Giám đốc Công ty Việt Á) đã lợi dụng, móc ngoặc thông đồng với lãnh đạo, cán bộ Bộ KH&CN và Bộ Y tế, để thu lời bất chính, gây thiệt hại đặc biệt nghiêm trọng tài sản Nhà nước, tổ chức, cá nhân.
Cụ thể, Công ty Việt Á được Bộ KH-CN phê duyệt tham gia nghiên cứu đề tài, sử dụng kết quả nghiên cứu để lập hồ sơ đăng ký và được Bộ Y tế cấp số đăng ký lưu hành tạm thời, chính thức đối với test xét nghiệm; biến test xét nghiệm từ sản phẩm nghiên cứu thuộc sở hữu Nhà nước do Bộ KH-CN quản lý thành tài sản của Việt Á trái quy định pháp luật.
Ngoài ra, khi Công ty Việt Á sản xuất thương mại, bán test xét nghiệm cho Bộ Y tế, Phan Quốc Việt đã nâng khống cơ cấu giá nhưng vẫn được Bộ Y tế hiệp thương, xác định giá 470.000 đồng/ test không có căn cứ.
Khi Bộ Y tế kiểm tra giá hiệp thương, xác định Công ty Việt Á thay đổi nguyên vật liệu sản xuất so với hồ sơ đăng ký lưu hành nhưng không ra kết luận kiểm tra, không kiến nghị biện pháp xử lý, dẫn đến Công ty Việt Á tiếp tục sử dụng giá hiệp thương với Bộ Y tế đã được Phan Quốc Việt nâng khống, tạo mặt bằng giá để bán cho địa phương, đơn vị, thu lợi bất chính, gây thiệt hại đặc biệt nghiêm trọng tài sản Nhà nước, tổ chức, cá nhân.
Tại các địa phương cũng để xảy ra sai phạm trong quá trình Công ty Việt Á tiêu thụ test xét nghiệm, vật tư, sinh phẩm y tế. Cơ quan điều tra cho rằng, tại đây chưa kịp thời phân bổ dự toán ngân sách thực hiện; trình độ chuyên môn của đội ngũ cán bộ về đấu thầu, mua sắm thiết bị, vật tư, sinh phẩm y tế còn hạn chế, nhất là trong các trường hợp thiên tai, dịch bệnh…
Từ những nguyên nhân nêu trên, Cơ quan cảnh sát điều tra Bộ Công an đưa ra 7 kiến nghị. Một là, Bộ KH&CN và Bộ Y tế cần nâng cao năng lực kiểm soát quyền lực của người đứng đầu, kiểm soát hoạt động của các cơ quan chuyên môn về quản lý nhiệm vụ khoa học và công nghệ, quản lý sinh phẩm y tế, đảm báo khách quan, minh bạch và đúng pháp luật.
Hai là, Bộ KH&CN phải rà soát cơ cấu tổ chức và các văn bản quy phạm pháp luật liên quan đến lĩnh vực khoa học và công nghệ. Từ đó, chủ động hoặc báo cáo cấp có thẩm quyền điều chỉnh, sửa đổi cho thống nhất, đúng quy phạm pháp luật theo hướng có cơ quan chuyên trách quản lý nhiệm vụ khoa học và công nghệ. Đồng thời, Bộ cần tăng cường công tác kiểm tra, giám sát, kịp thời phát hiện, xử lý các hành vi sai phạm trong thực hiện các nhiệm vụ khoa học và công nghệ.
Ba là, Bộ Y tế phải tăng cường công tác kiểm tra, giám sát, kịp thời phát hiện, xử lý các hành vi sai phạm trong công tác cấp số đăng ký lưu hành sinh phẩm y tế; phổi hợp với Bộ Tài chính và các cơ quan, đơn vị liên quan có biện pháp quản lý giá đối với các vật tư y tế, sinh phẩm xét nghiệm.
Bốn là, Bộ Kế hoạch và Đầu tư cùng các Bộ, ngành có liên quan cần chủ động hoặc báo cáo cấp có thẩm quyền hướng dẫn việc thực hiện chỉ định thầu rút gọn trong các trường hợp thiên tai, dịch bệnh..., đặc biệt là đối với các gói thầu có giá trị lớn, chưa được phân bổ dự toán ngân sách thực hiện, việc hướng dẫn xác định giá trị hợp đồng, thương thảo hợp đồng.
Năm là, UBND các tỉnh, TP trực thuộc Trung ương cần chủ động kiểm tra, rà soát, chấn chỉnh hoạt động của các đơn vị, cơ sở y tế công lập trong hoạt động đấu thầu, mua sắm thiết bị, vật tư y tế; đào tạo, nâng cao trình độ chuyên môn nghiệp vụ về mua sắm, đấu thầu cho cán bộ các đơn vị, cơ sở y tế, phòng ngừa các vi phạm, tội phạm. Đồng thời, theo thẩm quyền và quy định của Luật đấu thầu 2013, Nghị định 63/2014/NĐ-CP quy định chi tiết một số điều của Luật đấu thầu 2013, xem xét xử lý đối với các công ty có sai phạm trong kết luận điều tra (cảnh cáo, phạt tiền, cấm tham gia hoạt động đấu thầu...).
Sáu là, kiến nghị Bộ Tài chính xem xét xử lý hành chính đối với công ty thẩm định giá có sai phạm được kết luận trong vụ án (đình chỉ kinh doanh, thu hồi giấy chứng nhận đủ điều kiện kinh doanh dịch vụ thẩm định giá...).
XEM THÊM: Kết luận điều tra vụ Việt Á: Cựu Bộ trưởng Y tế Nguyễn Thanh Long nhận 2,25 triệu USD
Bảy là, ngoài các bị can đã khởi tố và đề nghị truy tố, còn có một số cá nhân có hành vi, vi phạm liên quan ở các mức độ khác nhau; có cá nhân có hành vi không cấu thành tội phạm, chưa đủ căn cứ xem xét trách nhiệm hình sự hoặc chưa đến mức truy cứu trách nhiệm hình sự. Căn cứ tính chất, mức độ của hành vi sai phạm; đường lối chính sách pháp luật của Đảng, Nhà nước, Cơ quan Cảnh sát điều tra Bộ Công an kết luận và có văn bản kiến nghị các cơ quan chủ quản xử lý nghiêm theo các quy định của Đảng và chính quyền.
Khánh Ngân
