Ung Chính (1678 – 1735) còn được biết đến với tên Thanh Thế Tông, là hoàng đế thứ 5 của triều đại nhà Thanh tại Trung Quốc. Ông sử dụng niên hiệu Ung Chính trong suốt thời gian trị vì, vì vậy các nhà sử học thường gọi ông là Ung Chính Đế.
Ung Chính được coi là người kế thừa thành công di sản thịnh thế của cha mình là Khang Hi. Trong vòng 13 năm chỉ đạo quốc gia, Ung Chính đã thực hiện vai trò của một vị vua một cách xuất sắc, đóng góp lớn vào sự thịnh thế của Trung Hoa dưới triều đại nhà Thanh. Có thể khẳng định rằng, nếu không có tài năng lãnh đạo của ông, triều đại nhà Thanh cũng không thể đạt đến thời kỳ phồn thịnh được gọi là "Khang Càn thịnh thế".
Kể từ khi lên ngôi, Ung Chính luôn là một hoàng đế cần cù, chăm chỉ, không bao giờ biếng nhác trong việc quản lý quốc gia. Duy chỉ có vào ngày sinh nhật của mình, ông mới dành thời gian cho mình để nghỉ ngơi. Vì lý do này, Ung Chính được coi là hoàng đế tận tụy nhất trong lịch sử Trung Quốc. Trong thời gian trị vì, ông thực hiện các chính sách kinh tế tiết kiệm, quyết liệt trong việc chống tham nhũng, và thực hiện cải cách quản lý hành chính để tạo ra một triều đình hoạt động hiệu quả nhất.
Nhờ sự cống hiến của Ung Chính, Càn Long - con trai ông, có thể dễ dàng đưa nhà Thanh lên đỉnh cao thịnh vượng. Tuy nhiên, ít người biết rằng một phần quan trọng của sự vững vàng của Càn Long trong suốt hơn 60 năm trị vì đến từ 2 di chiếu bí mật được Ung Chính truyền lại trước khi ông qua đời.
Theo các tài liệu ghi lại, năm thứ 13 của triều đại (1735) của hoàng đế Ung Chính, ngày 21/8 âm lịch, ông đã bắt đầu cảm thấy không khỏe nhưng vẫn tiếp tục làm việc. Đến ngày 23/ 8 âm lịch, tình trạng sức khỏe của hoàng đế bắt đầu biến đổi. Để tránh tình huống như thời Khang Hi Đế, Ung Chính đã quyết định viết ra 2 di chiếu bí mật. Sau này, nhờ 2 di chiếu này cùng với khôn ngoan của người tiền nhiệm mà hoàng đế Càn Long có thể dễ dàng điều hành đất nước vào giai đoạn thịnh vượng.
Nội dung của di chiếu bí mật đầu tiên là quyết định xác định kế vị của hoàng đế Ung Chính. Ung Chính đã mời Quả Thân vương, Trang Thân vương, đại học sĩ Ngạc Nhĩ Thái và đại học sĩ Trương Đình Ngọc đến cung điện của mình để viết tên người kế vị trên 2 tờ giấy. Một tờ giấu trong một hộp, hộp này sau đó được đặt sau tấm biển Chính Đại Quang Minh trong Càn Thanh cung. Tờ còn lại được hoàng đế Ung Chính giữ bên mình. Ông ra lệnh rằng, sau khi ông qua đời, các đại thần sẽ so sánh 2 tờ giấy để xác định người kế vị. Nếu tên trên cả 2 tờ giấy trùng nhau, thì người đó sẽ là hoàng đế kế tiếp của Đại Thanh.
Nửa đêm giờ Tý ngày 23/8 âm lịch, hoàng đế qua đời, hưởng niên 58 tuổi. Và người được chọn là hoàng tử thứ 4 Hoằng Lịch lên ngôi, tức Càn Long Đế sau này. Nhờ có sự làm chứng của 2 Thân vương và 2 đại thần, Càn Long có thể lên ngôi mà không phải trải qua những rắc rối như cha ông từng phải đối mặt.
Di chiếu bí mật thứ hai được chuyển truyền đặc biệt cho Càn Long. Sau khi hoàng đế Ung Chính qua đời, mật dụ thứ hai mới được trao tận tay Càn Long. Trong di chiếu này, Ung Chính viết: "Trương Đình Ngọc trung thành và phụng sự, và Tuyên Lực thuận theo mà bình ổn hàng năm". Ngoài ra, hoàng đế còn nhắn nhủ thêm: "Mười ngàn năm sau, hai vị quan đại thần này xứng đáng vào thái miếu".
Dựa vào nội dung của di chiếu này, có thể hiểu rằng Ung Chính muốn chỉ dẫn con trai mình về cách lựa chọn quan chức trọng yếu để phụ trách các công việc quốc gia. Trương Đình Ngọc và Tuyên Lực đều là những quan thần tài giỏi, biết cách xây dựng hòa bình biên cương và được yêu mến bởi nhân dân. Nếu họ đảm nhiệm các vai trò quan trọng trong việc phục vụ đất nước, Càn Long không cần phải lo lắng. Thực tế, Càn Long đã thấu hiểu ý chỉ của cha mình, cho nên ông đã vững vàng ngồi trên ngôi đế vàng trong suốt hơn 60 năm.
Phương Linh (T/h)
