Thanh tra Chính phủ vừa ban hành Thông báo kết luận thanh tra về việc cấp phép khai thác khoáng sản làm vật liệu xây dựng (VLXD) thông thường tại các tỉnh Ninh Bình, Thanh Hóa cung cấp cho dự án đầu tư xây dựng đoạn Mai Sơn - QL45.
Thông báo kết luận nêu rõ, tại thời điểm thanh tra, công tác điều tra, khảo sát, đánh giá trữ lượng, chất lượng của các mỏ vật liệu phục vụ dự án chưa chưa đáp ứng yêu cầu thực tế xây dựng. Tỷ lệ sai số lớn, số mỏ theo khảo sát là 37 nhưng thực tế thi công chỉ 17 mỏ cung cấp được vật liệu cho dự án (tỷ lệ 46%), còn 20 mỏ không cung cấp được vật liệu (nguyên nhân do không đáp ứng được tiêu chuẩn kỹ thuật, không còn trữ lượng, chưa được cấp phép, vướng mắc trong giải phóng mặt bằng...).
Nhiều điểm mỏ tại tỉnh Thanh Hóa có công suất khai thác thấp, không đáp ứng nguồn cung lớn trong thời gian ngắn. Do đó, Ban QLDA Thăng Long, đơn vị tư vấn và các nhà thầu thi công phải bổ sung thêm 45 mỏ, trong đó tại Ninh Bình bổ sung 2 mỏ, tại Thanh Hóa bổ sung 43 mỏ, bãi tập kết.
“Như vậy, kết quả khảo sát, lấy mẫu thử nghiệm và lựa chọn các điểm mỏ của đơn vị tư vấn là chưa phù hợp thực tế. Đây là nguyên nhân dẫn đến nhà thầu bị động trong việc tìm kiếm nguồn cung VLXD, ảnh hưởng lớn tiến độ dự án”, thông báo kết luận nêu.
Bên cạnh đó, nhà thầu thi công phụ thuộc việc cung cấp VLXD từ các đơn vị vận tải nên tại một số thời điểm, khi giá xăng dầu tăng cao, đơn vị cung cấp vật liệu cũng như đơn vị thi công cầm chừng, nhưng chủ đầu tư chưa kịp thời có phương án tháo gỡ, xử lý phù hợp.
Việc xây dựng giá đất đắp trong hồ sơ đấu thầu thực hiện theo quy định nhưng còn thiếu thực tế, chưa chính xác, dẫn đến khi gặp biến động thị trường, cước phí vận tải tăng cao, hoặc khi nguồn cung khan hiếm, giá đất đắp sẽ biến động tăng; trong khi nhà thầu thi công chỉ được thanh toán theo giá trúng thầu; nên thi công cầm chừng, làm ảnh hưởng tiến độ, trong khi tỷ lệ đất đắp là rất lớn, chiếm khoảng 70% khối lượng (khoảng 13% chi phí xây dựng).
Thông báo kết luận thanh tra cũng cho biết thêm, tại thời điểm thanh tra, UBND Ninh Bình nâng công suất 1 điểm mỏ đất, đá hỗn hợp núi Voi Trong tại TP Tam Điệp; UBND Thanh Hóa cấp 1 giấy phép khai thác mới cho mỏ đất san lấp Đồi Ao, huyện Hà Trung thực hiện theo Nghị quyết 60/NQ-CP, 133/NQ-CP của Chính phủ.
Tuy nhiên, UBND tỉnh Thanh Hóa có Văn bản 9507/STNMT-TNKS ngày 29/10/2021 cho phép các mỏ đất khác trên địa bàn tỉnh được nâng công suất theo nhu cầu của dự án đường cao tốc; nhưng thiếu yêu cầu các mỏ hoàn thiện thủ tục để được nâng công suất theo hướng dẫn tại Nghị quyết 60/NQ-CP, 133/NQ-CP của Chính phủ.
Đối chiếu khối lượng khoáng sản làm VLXD cung cấp cho dự án đường cao tốc (đoạn Mai Sơn - QL45), có sự khác biệt giữa báo cáo của chủ đầu tư dự án khai thác khoáng sản với báo cáo của BQL dự án Thăng Long.
Ngoài ra, qua xem xét 19 hồ sơ cấp phép các dự án khai thác khoáng sản làm VLXD cung cấp cho dự án do Sở TN&MT hai tỉnh Ninh Bình và Thanh Hóa cung cấp, Thanh tra Chính phủ nhận thấy còn một số thiếu sót, vi phạm nhưng đây là nội dung không thanh, kiểm tra trực tiếp.
Trên cơ sở kết quả thanh tra, Tổng Thanh tra Chính phủ báo cáo, kiến nghị Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo Bộ GTVT chấn chỉnh, nâng cao chất lượng công tác điều tra, khảo sát các mỏ VLXD thông thường, ban hành quy định cụ thể áp dụng cho công tác khảo sát mỏ VLXD thông thường cho ngành GTVT nhằm bảo đảm chính xác về trữ lượng theo thời gian, tiến độ, tiêu chuẩn kỹ thuật trước khi phê duyệt dự án; phải có các phương án dự phòng để bảo đảm tính khả thi theo yêu cầu của dự án.
Xử lý nghiêm các Ban QLDA, đơn vị tư vấn chưa làm hết trách nhiệm, có vi phạm trong công tác điều tra, khảo sát nguồn cung VLXD cho các dự án giao thông trọng điểm quốc gia.
Bộ GTVT phối hợp Bộ TN&MT làm rõ về một số bất cập trong công tác điều tra, khảo sát mỏ VLXD thông thường và quy trình cấp phép mỏ sử dụng cho công trình giao thông trọng điểm quốc gia; tham mưu, báo cáo cấp thẩm quyền quyết định, làm cơ sở triển khai thực hiện.
Khi lập dự án, thực hiện đồng thời việc khảo sát, lựa chọn các mỏ khoáng sản có đủ kiện cấp phép để phê duyệt, nhằm đáp ứng kịp thời nhu cầu vật liệu ngay sau khi dự án khởi công. Khi xây dựng giá gói thầu, có vướng mắc về khối lượng cung cấp và đơn giá, kịp thời báo cáo Thủ tướng để có giải pháp tháo gỡ.
Đối với UBND các tỉnh nơi có dự án giao thông trọng điểm quốc gia, Thanh tra Chính phủ kiến nghị phải thực hiện nghiêm túc các nội dung của Nghị quyết số 60/NQ-CP ngày 16/6/2021, Nghị quyết số 133/NQ-CP ngày 19/10/2021 của Chính phủ và Văn bản số 1411/BTNMT-ĐCKS ngày 18/3/2022 của Bộ Tài nguyên và Môi trường liên quan việc cấp phép khai thác, nâng công suất, cung cấp vật liệu cho dự án giao thông trọng điểm quốc gia và xử lý khi có vi phạm theo quy định pháp luật.
Tăng cường thanh tra, kiểm tra việc cấp phép, hoạt động khai thác khoáng sản, không để xảy ra vi phạm; xử lý việc đầu cơ, nâng giá vật liệu bất thường (nếu có); các hành vi cản trở, vi phạm pháp luật liên quan hoạt động khai thác, vận chuyển vật liệu xây dựng phục vụ dự án giao thông trọng điểm quốc gia.
UBND các tỉnh Ninh Bình, Thanh Hóa kiểm tra, rà soát các điểm mỏ nâng công suất theo các Nghị quyết 60/NQ-CP, 133/NQ-CP của Chính phủ, xác định khối lượng thực tế đã khai thác để yêu cầu thực hiện nghĩa vụ tài chính liên quan theo đúng quy định của pháp luật, không để thất thoát ngân sách Nhà nước; kiểm tra việc kinh doanh tại các mỏ được nâng công suất và mỏ đất Đồi Ao, tỉnh Thanh Hóa, trường hợp vi phạm bán vật liệu xây dựng ra thị trường mà không cung cấp cho dự án đường cao tốc thì xử lý nghiêm theo Nghị quyết 60/NQ-CP của Chính phủ và quy định của pháp luật;
Thanh tra, kiểm tra, rà soát ngay các dự án khai thác khoáng sản nêu trên để làm rõ những thiếu sót, vi phạm trong việc cấp phép, trong hoạt động khai thác khoáng sản, chấp hành quy định pháp luật về quản lý đất đai, về thực hiện nghĩa vụ tài chính có liên quan…
Quá trình thực hiện nếu phát hiện dấu hiệu vi phạm pháp luật hình sự thì chuyển cơ quan điều tra để xử lý theo quy định của pháp luật.
Nguyễn Lâm
