Mèo đen được coi là biểu tượng của sự không may mắn và thường được trang trí trên đồ dùng Halloween. Loài vật này mang tiếng xấu từ thời trung cổ khi diễn ra các cuộc săn lùng phù thủy. Vào thời đó, mèo đen được coi là loài vật gắn liền với ma thuật đen tối hay quỷ dữ.
Mèo xuất hiện trong văn hóa dân gian và lịch sử từ thời Ai Cập - thời kỳ nổi tiếng yêu mèo và thậm chí có cả những người thờ mèo. Mèo cũng được yêu mến ở La Mã cổ đại, Trung Quốc và Trung Đông.
Tuy nhiên, mèo không được yêu mến ở châu Âu trong nhiều thời kỳ trung cổ - đặc biệt là mèo đen. Trong lịch sử phương Tây, mèo đen được coi như một biểu tượng của điềm dữ và xấu xa. Ở đa số các nước châu Âu, chúng là hiện thân của những điều xui rủi. Một con mèo đen chạy qua đường đồng nghĩa với việc sẽ có chuyện xấu xảy ra, thậm chí là có người chết.
Theo văn hóa châu Âu thời Trung Cổ, mèo đen còn có khả năng biến thành hình người và hành động như một gián điệp cho các phù thủy. Và hộp sọ của mèo đen được các phù thủy dùng để pha chế thuốc độc.
Cũng từ đó, con người bắt đầu coi mèo đen là dấu hiệu của quỷ Satan. Cộng đồng người châu Âu sùng đạo khi đó luôn nghi ngờ và coi mèo đen là một phần nào đó thuộc về tà thuật, có liên quan đến ma quỷ. Và thế là mèo đen trở thành sinh vật bị ruồng rẫy, bất kì ai dính dáng đến chúng đều bị phạt hoặc hành hình kiểu.
Nguồn gốc của sự mê tín về mèo đen
Nguồn gốc của sự mê tín về mèo đen có thể bắt nguồn từ các tín ngưỡng lịch sử, văn hóa và tôn giáo khác nhau. Từ những mô tả đầy màu sắc và ghê rợn trong tài liệu về những thực hành của giáo phái satan, Giáo hoàng Gregory tuyên bố rằng những người tôn thờ ma quỷ đang giao thiệp với chủ nhân của họ dưới hình dạng một sinh vật nửa người, nửa mèo đen.
Theo mô tả của nhà Trung cổ học Irina Metzler trong bài "Mèo dị giáo: Chủ nghĩa biểu tượng động vật trong diễn ngôn tôn giáo”, nghi lễ hôn "mông mèo" của giáo phái satan là "buồn nôn nhất".
Con người thời Trung cổ cũng không thích những loài động vật khác như ếch và cóc, nhưng chúng chưa bao giờ được coi là biểu tượng của Halloween. Và ý tưởng cho rằng mèo là ác quỷ, đặc biệt là mèo đen có sức thuyết phục hơn cả.
Hầu hết các học giả nghiêm túc đều bác bỏ mối liên hệ giữa mèo đen và sự lây lan của bệnh dịch hạch (thậm chí đáng ra mèo đen phải được tuyên dương vì thành tích bắt chuột ngăn dịch hạch mới đúng), nhưng điều đó không giúp ích gì cho việc rửa tiếng oan cho chúng.
Đến thế kỷ 15, các phù thủy đã được thêm vào danh sách những người kết giao với ma quỷ thông qua mèo. Năm 1486, Giáo hoàng Innocent VII tuyên bố rằng mèo là “con vật yêu thích của ma quỷ và là thần tượng của mọi phù thủy”.
Tại sao mèo đen lại bị xem là... ác quỷ?
Mèo đen mang tiếng xấu xa vì những câu chuyện kể về ma quỷ thường tưởng tượng ra việc phù thủy biến thành mèo vào ban đêm. Những câu chuyện đó thường kể về một con mèo bị thương; ngày hôm sau một phù thủy bị nghi ngờ cũng có vết thương tương tự. Nội dung kiểu chuyện này xuất hiện thường xuyên đến mức có thể gọi nó là một tuýp văn học dân gian.
Tất cả những điều này kéo dài hàng thế kỷ có thể đã dẫn đến hình thành trong tâm tưởng xã hội về mối liên hệ giữa mèo và cái ác - và do đó, hình bóng mèo đen ngày nay thường xuất hiện nổi bật trên những đồ trang trí của chúng ta trong dịp Halloween.
Không phải ở đâu mèo đen cũng... "đen"
Nếu xét trên các nền văn hóa nước khác thì cách nhìn đối với mèo đen lại trái ngược hoàn toàn. Như người Ai Cập cổ, hình ảnh nữ thần Bastet với cái đầu có hình dáng và màu sắc tương tự đầu mèo đen đã phần nào nói lên vị trí của loài vật này trong văn hóa Ai cập cổ đại.
Và người Ai cập thì tôn sùng mèo vô cùng chắc ai cũng biết, một phần nào đó là bởi vì khả năng săn bắt của chúng. Chuột, rắn và một số loài vật có hại cho mùa màng khác mà loài người căm ghét vô cùng lại dễ dàng được mèo giải quyết.
Ngoài ra, những con mèo được nuôi trong các nhà quý tộc lại có được cuộc sống cực kì vương giả: dát trên người toàn vàng, và ăn cùng nơi với người. Thậm chí khi chết còn được ướp xác, chôn cất như một người giàu có. Bằng chứng là các nhà khảo cổ học đã tìm ra những vết tích hàng nghìn năm của mèo đen trong một khu mộ ở Ai Cập.
Không riêng gì người Ai cập cổ, người Scotland từ lâu đã tin rằng mèo đen xuất hiện sẽ mang đến sự thịnh vượng và thành công cho gia chủ.
Còn người Nhật thì coi việc thấy mèo đen qua đường là may mắn.
Nhiều thủy thủ trước kia còn mang mèo đen theo vì quan niệm rằng nó giống như bùa may mắn, sẽ bảo vệ họ khỏi những nguy hiểm trong chuyến đi. Gia đình của dân chài lưới Scotland cũng nuôi mèo đen, với mong muốn chúng phù hộ cho người nhà mình.
Điềm lành hay dở từ mèo đen hoàn toàn không có câu trả lời nhất định, tất cả đều phụ thuộc vào văn hóa từng nước, từng nhóm người. Vậy nên đừng tự làm mình thấy lo lắng chỉ vì nghe theo những giai thoại ghê rợn về chúng.
Như Quỳnh(T/h)
